3 I bob. O’quvchilarda matematik tushunchalarni shakllantirish va ularni o’rganishga mantiqiy yondashish

XULOSA
Tushunchalarni shakllantirish o’qituvchi va o’quvchilarning birgalikdagi faoliyati natijasida vujudga keladi. Bunda birinchisi bilimlar beradi, tushunchalarning shakllanishi jarayonini boshqaradi, ikkinchisi esa bilimlarni o’zlashtiradi, tushunchalarni egallaydi. Buning uchun o’qituvchilardan tushunchalarni shakllantirish nazariyasini bilimlar va ularni o’zlashtirish bo’yicha umumlashgan usullarni egallash talab qilinadi.
O’qituvchiga qo’yiladigan kelib chiqqan holda, ular egallashi lozim bo’lgan nazariy bilimlar va amaliy ko’nikmalarni ajratish mumkin.

1. 
   Tushunchani strukturasi haqida mantiqiy asoslardan bilimlar (mazmuni va hajmi, bu tushunchaning boshqalari bilan aloqasi va munosabati); tushunchani ta’riflash qoidalari va usullari; tushunchalarni klassifikatsiyalash;
   

Boshqarish tiplari va ular orasidagi munosabatlar.

2. 
   O’quvchilarda tushunchani shakllantirishning psixologik va didaktik asoslari haqida bililmlar: tushunchaning shakllanganlik kriteriyasi va darajasi, tipik xatolar va ularning oldini olish yo’llari, o’quvchilarda tushunchalarni muvaffaqiyatli shakllantirish bo’yicha mashqlar tuzilgan qo’yiladigan talablar.
   
3. 
   Tushunchani shakllantirish metodikasi bo’yicha bilimlar konkret tushunchani: shakllantirish uslubi; konkret biror bir tushunchani shakllantirish xususiyatlari bo’yicha , uni shakllantirish bo’yicha mashqlar tuzing.
   
4. 
   Tushunchaning muhim va muhim bo’lmagan belgilarini ko’ra olish, biror tushunchani unga o’xshash bo’lgan boshqa tushunchalar biror belgi bo’yicha chegaralash, tushunchalarni klassifikatsiyalash kabi ularni o’zlashtirishning umumlashgan usullarini egallash.
   

Yuqoridagilarni e’tiborga olib va tushunchalarni rivojlanish bosqichlariga asoslanib, o’quvchilarning tushunchalarni o’zlashtirish va uni egallash bo’yicha faoliyat strukturasi tajriba sinov ishlari asosida aniqlandi. O’quvchilarnig bu faoliyati quyidagilarni o’z ichiga oladi:

• 
  U yoki bu tushunchaning mohiyati va maqsadini anglash;
  
• 
  Tushunchaning mazmunini o’zlashtirish, bu tushunchaning muhim belgilarini bilib olish, muhim belgilarini muhim bo’lmagan belgilardan ajratish;
  
• 
  Tushunchaning hajmini aniqlashtirish va umumlashtirish vositasida anglab olish;
  
• 
  Tushunchani biror belgisi bo’yicha unga o’xshash tushunchalardan ajratish, hamda avval o’zlashtirilgan tushunchalarni ya’ni yangi bilimlar tizimiga kiritish va ularni klassifikatsiyalash;
  
• 
  Tushunchalarni turli xil masalalarni yechishga tadbiq etish.