3 fan dasturi ishchi o‘quv dasturi

Uch energiya tizimining eng yuqori kuchi va sig`imi. (20 kg og`irlikdagi 
mushak hisobiga taxminiy kattaliklar). 
 
 
Tizimlar 
Eng yuqori kuch 
Sig`im mollarning 
umumiy miqdori 
mol ATF (min) kkal 
ATF 
kkal 
Fosfagen 
3,8 38 
0,5 
5 
Laktat 
1,2 12 
1,2 
12 
kislorod 
glikogenning 
nordonlashuvi 
0,8 8 
80,0 
800 
Yog`larning 
nordonlashuvi 
0,4 4 
8000,0 
80000,0 
70 kg og`irlikdagi “me’yordagi” erkak tanasi og`irligining 40% ni, ya’ni taxminan 
30 kg ni tashkil etadi. Anchayin odatiy bo’lgan mushak faoliyatida (lokomostiya) butun 
mushak og`irliginng 23 qismini tashkil etadi. Shuning uchun, odatda faol mushak 
og`irligi 20 kg dan ochilmaydi. 
Kislorodni eng yuqori darajadagi iste’moli 
Odamning aerob imkoniyatlari eng avvalo uning kislorodni iste’mol qilishi tezligi bilan 
belgilanadi. 
MPK qanchalik yuqori bo’lsa, eng yuqori aerob yukning absolyut kuchi shunchalik ko’p 
bo’ladi. Bundan tashqari MPK qanchalik yuqori bo’lsa, aerob ishlarini bajarish nisbatan engil 
va davomiyroq bo’ladi. 

---

13
9 
Masalan – “A” va “B” sportchilar har ikkalasidan 4 l.daq. O
2
talab qilinadigan bir xil 
tezlikda yugurmoqda. 
“A” sportchida MPK 5l.daq. ga teng, bu iste’molning 80% ni tashkil etadi, demak unda 
20 % zahira bor. 
“B” sportchi MPK 4,4 l.daq.ga teng, bu iste’molning 90% ni tashkil etadi, bor- yo’g`i 
10% zahira. 
Shunga ko’ra «A” sportchi tezlikni oshirish yoki tegishli tezlik bilan uzoqroq 
masofaga chopish imkoniyatiga ega bo’ladi. 
Shunday qilib, sportchida MPK qancha yuqori bo’lsa, u masofada yuqori tezlikda uzoq 
harakat qila oladi, sport natijalari shuncha yuqori bo’ladi. MPK qanchalik yuqori bo’lsa, uning 
aerob ish qobiliyati (chidamliligi) shuncha yuqori bo’ladi, u shuncha ko’p hajmdagi ishni 
bajaradi. 
KM+K eng yuqori ko’rsatkichlari 
KM+K nisbiy ko’rsatkichlari 
Uzoq mas. yugurish Erkak 
ayollar 
ayol 
o’rta mas. yugurish 6,5 l.daq. 5,1 l.min
60 ml.kgm 
suzish 
5,1 l.daq. 3,6 l. daq. 
30 ml.kgm 
50,4 ml.kgm 
futbol 
4,2 l. daq. 
kurash 
4,9 l daq. 
gimnastika 
3,1 l. daq. 
MPK, eng yuqori 
ko’rsatkichi litr. daq. 
ifodalanadi 
Nisbiy ml.kg.min 
bilan ifodalanadi 
KM+K dan nisbiy kuch zonasi 
eng yuqori 
95-100% KM+K dan 
Yuqori atrofida 
85-90% KM+K dan 
Sub.maksimal 
70-80% KM+K dan 
o’rta 
55-65% KM+K dan 
kichik 
50% va KM+K dan past 

---

14
0