3 fan dasturi ishchi o‘quv dasturi



Download 5,9 Mb.
Pdf ko'rish
bet100/140
Sana04.11.2022
Hajmi5,9 Mb.
#860185
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   140
Bog'liq
УМК Баскетбол назарияси ва услубияти 2 курс узб 2022 2023

Cheklangan 
charchash 

bu 
ayrim 
mushak 
guruhlarini charchashi. 
Yashirin (o’rni to’latiladigan) 
charchashga 
irodani 
ishga 
solish 
hisobiga 
ish 
qobiliyatining yuqori darajasi xos xususiyatdir. Bu 
sohada ishlash kam darajadagi 
iqtisod qilish bilan bog`liq. 
Ochiq (o’rin to’latilmaydigan) charchash yashirin charchash paytida ish 
to’xtatilmasa yuzaga keladi. Ichki a’zolar va harakat apparat-lari vazifasini susayishi 
bilan ish qobiliyatini pasayishi bosh belgi hisoblanadi. Odatda bunday holatda sportchi 
masofadan chet-laydi, mashg`ulotni to’xtatadi. 
Maksimal anaerob quvvatiga ega bo’lgan mashqlarni bajarish-dagi charchashni 
o’sishiga MAT da va asab-mushak ijroiya apparatida ro’y berayotgan jarayonlar muhim 
o’rin tutadi. Ayniqsa kreatin-fosfat tez susayadi. Laktat aralashmasi unchalik ko’p emas, 
negaki ish qisqa muddatlidir. 


13

Maksimalga yaqin anaerob quvvatiga ega bo’lgan mashqlarni bajarishda charchashni 
o’sishiga ham MATda va asab-mushak ijroiya apparatida (ishlayotgan mushaklarda) ro’y 
berayotgan o’zgarishlar etakchi o’rin tutadi. Mushaklarning o’zida fosfagen va mushak 
glikogeni jadallik bilan sarf bo’ladi. Ancha miqdorda sut kislo-tasi to’planadi. 
Submaksimal anaerob quvvati sohasida ishlash chog`ida fosfa-genlarning (ATF, 
KrF) resintezi (tiklanishi) etarli dara-jadagi tezlikda ro’y beradi, shuning uchun ish 
oxirida ularning sezilarli darajadagi sarfi bilinmaydi. Bu quvvat sohasidagi ishni baja-rish 
chog`ida mushak va qonda laktatni to’planishi asosiy xususiyat hisoblanadi 
Maksimal aerob quvvatli mashqlarni bajarishda charchash eng avvalo kislorod 
tashuvchi tizim bilan bog`liq, uning eng so’nggi imkoniyati ish qobiliyatini chegaralaydi. 
Ishlayotgan mushaklarni kislorod bilan etarli darajada ta’minlanmaganligi quvvatning 
ushbu holatidagi charchashning bosh sababi hisoblanadi. 
Maksimal oldi aerob quvvati mashqlarini bajarishda ham kislorod etkazib berish 
tizimi imkoniyati muhim holat hisob-lanadi. Qonda laktat aralashamasining ko’payib 
ketishi charchash hosil bo’lganligining bosh sababi ekanligi haqida xulosa qilish 
mumkin. 
O’rta aerob quvvati zonasida ishlash ham kislorod etkazib berish tizimiga katta ta’sir 
ko’rsatadi. Bunday quvvat bilan ishlash chog`ida mushak glikogenining sezilarli sarfi va 
jigar glikogenining kuchli sarfi kuzatiladi. 
Kam aerob quvvati mashqi ham yuqorida aytilganidek, ammo bularning 
barchasi ancha kech ro’y beradi. 
M.P.Pavlov ta’kidlaganidek charchash va tiklanish - bu bir jarayonning ikki 
tomonidir. Ularning mutanosibligi - harakat holatining asosi yoki hayotiy tarkibning past 
faolligi hisob-lanadi. 
Mashq yoki musobaqa jarayonida sportchi tanasida ro’y beradi-gan fiziologik va 
biologik o’zgarishlar ishlayotgan a’zolar holatini yomonlashtiradi. Ammo ularning o’zi 
tiklanish jarayonini jadallashtiradi. Bunda charchash qanchalik tez ro’y bersa tiklanish 
shunchalik tez bo’ladi. 


13

Ishlagandan keyin tiklanish jarayonining quyidagi 3 davri belgilanadi: 
1 - tez tiklanish davri, 


13


Download 5,9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   140




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish