“3 d texnologiyalar” fanidan O’quv qo’llanma

10-rasm. Motion Capture texnologiyasi 
Boshida harakat ta’qib qilish texnologiyasi asosan studiya jarayonida kechgan va 
aktyorlar maxsus kameralar va yoritgochlar bilan o’ralgan katta bo’sh xonada 
ishlashgan.«Avatar» filmida «performance capture» texnologiyasi ishlatilgan, u yerda 
birgalikda bir qancha aktyorlar ishlashgan va ularning yuzlari qiyofalari lablari 
harakatlari ta’qib qilingan. L.A. Noire kabi o’yinlarda yuz va tananing harakatlarini 
parallel tarzda ta’qib qilish hisobiga haqiqiylik darajasi sezilarli darajada oshirilgan.
11-rasm. Motion Capture texnologiyasi 

---

135 
«Uzuklar hukmdori» yaratuvchilari o’z vaqtida motion captureni studiya 
tashqarisiga olib chiqishdi, bu o’z navbatida Andy Serkisga Gollum rolining boshqa 
aktyorlari bilan muloqot qilishga yordam berdi. Hozirgi paytda raqamlashtirilgan 
personajlarishtirok etgan badiiy filmlar yaratish jarayonida videoga olish maydonlarida 
harakatni taqib qilish odatiy bo’lib qolgan. Quyida «Planet of the Apes: The 
Revolution» filmining olish jarayonida ko’rsatilgandek. 
Motion capture aktyorning harakatlarini kompyuterda yaratilgan personajga 
o’tkaziladi. Harakatlarni kuzatish uchun qo’llaniladigan kameralar sistemasini shartli 
ravishda «Optikali» deb nomlashadai, mexanik harakatlarini va inertsiyasini 
o’lchaydiganlarni esa «Optikali emas» deb nomlashadi. Ikkinchisiga misol qilib Paul 
o'zga sayyoralikni rolini o’ynagan Seth Rogen ishlatgan XSens MVN inertsiyani 
o’lchaydigan kostyumni misol qilsa bo’ladi. Keyinchalik boshqa tizimlar ham paydo 
bo’ldi masalan, barmoqlarni optikali kuzatuvchi Leap Motion va qo’l va bilak 
mushaklari faoliyatini kuzatuchi MYO bilakuzugi. 
Googlening Project Tango asosan virtual uch o’lchamli joylarni yaratish uchun 
qo’llaniladi, ammo Kinect- kabi sensorlar yordamida harakatni ta’qib qilish 
potensialiga ega.
Optik tizimlar pozitsiyali markerlarni yoki ajralib turgan elementlarni 
joylashishini o’lchaydi va olingan ma’lumotlarga asoslangan holda aktyorning 
harakatini uch o’lchamli modelini yaratadi. Aktiv tizimlar yonadigan yoki 
yaltillaydigan lampochka ishlatishadi. Passiv tizimlar esa oq sharik yoki bo’yoq orqali 
qo’yilgan nuqtalar kabi inert obyektlar bilan ishlaydi. 
Markersiz tizimlarda ajralib turadigan elementlarni joylashishini kuzatish uchun 
ta’qib qilish algoritmlari ishlatiladi. Masalan, aktyor kiyimi yoki uning burni. Ta’qib 
etilgan harakatlar Autodeskning MotionBuilder kabi dasturlarda animatsiyalangan 
personajning virtual «suyak»largi o’tqaziladi. Natijada nima? Tirik aktyorlar harakati 
bilan kompyuter personajlar. Tirik harakatlar virtual personajda qanday ko’rinishini 
tasavvur qilish qiyin, shunday qilib James Cameron tomonidan «Avatar» filmiga o’ylab 
topilgan «virtual kinematografiya» qo’llaniladi. 

---

136