“3 d texnologiyalar” fanidan O’quv qo’llanma

 
12-rasm. Yorug’likni o’rnatishga misol
 
Mustaqil bajarish uchun topshiriq: 
Biror bir sodda uyning maketini modellashtiring va unda turli ob’yektlar hosil 
qiling va uyning devorida deraza uchun joy ajratib, derazadan dasturda mavjud bo’lgan 

---

69 
yorug’lik manbalaridan 1-2 tasini joylashtiring(Derazadan quyosh nuri tushayotgan 
effektiga o’xshashi lozim), so’ng Render menyusiga kirib vizuallashtirish jarayonini 
amalga oshiring.
Nazorat uchun savollar: 
1.
Ob’yektni tasvirlashda yorug’likning qanday ta’siri bor? 
2.
Yorug’lik manbalarining qanday turlarini bilasiz? 
3.
Ob’yektni karkas modeli asosida vizuallashtirishning o’ziga xos jihatlari nimalardan 
iborat? 
4.
Chuqurligi bo’yicha saralash usulida ob’yektni tasvirlash mazmuni nimaga 
asoslanadi? 

---

70 
6-Ma’ruza. Soya va sirt xususiyatlari. Rasm xaritasi. Soya va sirt texturasi. Yuza 
shaffofligi 
Reja: 
1. Soya va sirt xususiyatlari 
2. Rasm xaritasi va soya va sirt texturasi 
3. Yuza shaffofligi 
 
 Soya va sirt xususiyatlari 
Shadows (Soyalar) qism menyusida soyalarni yoqish/o‘chirish (On parametri 
ro‘parasiga nazorat belgisi) belgilanadi, shuningdek tashlab yuboriladigan soyalar 
ko‘rinishini tanlash amalga oshiriladi. 
1-rasm. Sirt xusuisyatiga misol 
3D Studio Max dasturida soyalarning besh xil ko‘rinishi mavjud: 
– Area Shadows (Hajmiy soya) – ba’zi sohada yotuvchi (to‘g‘ri burchak,dumalok va 
b.) bir me’yorda taqsimlangan manbalar guruhidagi bitta manbani almashtirish hisobiga 
ob’yektdan tushadigan soyani hisoblash amalga oshiriladi. 
Area Shadows bo‘lmasida kerakli soha tanlanadi, shuningdek chiqarib tanlanadigan 
soyaning 
sifati 
va 
so‘nishi 
ko‘rsatiladi. 
– Shadow map (Soyalar xaritasi) – vizuallashtirish jarayonida sahnaga qoplanadigan 
rastr tasvirlar yaratiladi. Shadow Map Params (Soyalar xaritasi parametri) bo‘lmasida 
soyalar xaritasining o‘lchami (Size) beriladi. 

---

71 
– Ray Traced shadows (nurlarning yo‘nalishini belgilash orqali yaratiladigan soyalar) – 
alohida yorug‘lik nurlarini sahna ob’yektlarida akslanishi va shaffof muhitda sinishini 
hisobga olib yorug‘lik manbasidan kamera ob’yektivigacha o‘tishi nazarda tutadi. 
– Adv. Ray Traced (kuchaytirilgan yo‘nalishlarni belgilash orqali yaratiladigan soyalar) 
– Ray Traced shadows ga nisbatan muharrirlash uchun ko‘prok parametrlarga ega. 
– Mental ray Shadow map – soyaning ushbu turi mental ray vizualizatoridan 
foydalanishda yaratiladi.