“3 d texnologiyalar” fanidan O’quv qo’llanma

5-Ma’ruza. Yorug’lik va uning asosiy komponentlari. Sahnalarni yoritish 
Reja: 
1.
Kompyuter grafikasida yorug’lik manbaalari 
2.
Sahnalarni yoritish 
Kompyuter grafikasida yorug’lik manbaalari 
Bugungi kunda kompyuter grafikasida yorug’lik vizuallashtirishdan keying eng 
muhim jarayon hisoblanadi. Uch o’lchovli ob’yektlarni fizik jihatdan aniq ko’rinishda 
modellashtirishda yorug’likning barcha imkoniyatlari sahnalarni yoritishdagi uskunaviy
vositalardan foydalanish yuqori samaradorlik bilan amalga oshirilmoqda.
1-rasm. Yorug’likga misol 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2-rasm. Quyosh effektiga misol 
 

---

63 
To’g’ri o’rnatilgan yorug’lik taqdim etilgan sahna korinishini sifatini sezilarli 
darajada yaxshilashi mumkin, yoki yorug’lik manbaalari tasodifiy va noto’g’ri 
o’rnatilgan sahnalar ko’rinishi real ko’rinishda modellashtirilgan bo’lsada tushunarsiz 
va ko’rimsiz ko’rinishi mumkin. Mutanosib yorug’lik tasvirning asosiy atmosferasini 
aniqlab beradi. Yorug’lik kayfiyat, ziddiyatlilik, xursandchilik, zerikish, afzalliklarini 
ajratib ko’rsatish va kamchiliklarni berkitish va yana bir qancha imkoniyatlardan 
foydalanishga yo’l ochadi.
Sahna yorug‘ligini yaratish
Real sahnani yaratish uchun ob’yektlarni modellashtirish va ularni materiallar 
bilan qoplash etarli emas. Belgilangan sohada ob’yektlarni bir-biri bilan qorishtirish 
zarur. Buning uchun yorug‘lik va tabiiy effektlar (tuman, nur va b.) berish oxirgi 
vizuallashtirish uchun muhim vazifalardan biri hisoblanadi. 
 
 
3-rasm. Yorug’likni o’rnatishga misol 
 
Real 
hayotda 
yorug‘likning 
uchta 
turi 
mavjud: 
1.Tabiiy 
yorug‘lik 
(quyosh 
nuri). 
2.Sun’iy 
yorug‘lik 
(olov, 
turli 
xil 
chiroqlar 
va 
b.). 
3.Kombinasiyalangan yorug‘lik (tabiiy va sun’iy 
yorug‘likning turlicha 
birikishi). 

---

64