3-amaliy mashg`ulot mavzu: tabiiy suvlarni ifloslantiruvchi zararli moddalarni miqdoriy aniqlash

Suvni ifloslantiruvchi moddalarning turlari

Kislorod talab qiladigan chiqindilar ekotizimlar uchun juda muhim ifloslantiruvchi moddadir. Atmosfera bilan aloqa qiladigan ko'pchilik er usti suvlarida oz miqdordagi erigan kislorod mavjud bo'lib, ular suvli organizmlarga uyali nafas olish uchun kerak bo'ladi. Bakteriyalar o'lik organik moddalarni parchalaydi va erigan kislorodni olib tashlaydi (O₂) quyidagi reaktsiya bo'yicha:

[ matn {organik moddalar} + O_ {2} o'ng o'q CO_ {2} + H_ {2} O ]

Suvda juda ko'p chirigan organik moddalar ifloslantiruvchi hisoblanadi, chunki u kislorodni suvdan olib tashlaydi, bu baliq, qobiq va suv hasharotlarini o'ldirishi mumkin. Foydalanadigan kislorod miqdori aerobik (kislorod ishtirokida) organik moddalarning bakterial parchalanishi deyiladi kislorodga biokimyoviy ehtiyoj (BOD). Ko'p tabiiy suvlarda o'lik organik moddalarning asosiy manbai kanalizatsiya; o'tlar va barglar kichikroq manbadir. BODga nisbatan ifloslanmagan suv havzasi - bu tabiiy o'rmondan oqib o'tadigan turbulent daryo. Turbulentlik doimo suvni atmosfera bilan aloqa qiladi₂ tarkibi tiklanadi. Bunday daryoda erigan kislorod miqdori 10 dan 14 ppm O gacha₂, BOD past va alabalık kabi toza suvli baliq. Kislorodga nisbatan ifloslangan suv havzasi - bu kanalizatsiya tizimi birlashgan shahar sharoitidagi turg'un chuqur ko'l. Bu tizim kanalizatsiya to'kilishidan o'lik organik uglerodning yuqori kirishini va suv aylanishi va atmosfera bilan aloqa qilish imkoniyatining cheklanishini qo'llab -quvvatlaydi. Bunday ko'lda erigan O₂ Tarkibi ≤5 ppm O₂, BOD yuqori va past O₂-tog'ri baliqlar, masalan, sazan va mushuk baliqlari ustunlik qiladi.

Haddan tashqari o'simlik ozuqalari, ayniqsa azot (N) va fosfor (P), kislorod talab qiladigan chiqindilar bilan chambarchas bog'liq bo'lgan ifloslantiruvchi moddalardir. Suvli o'simliklar o'sishi uchun 15 ga yaqin ozuqa moddalarini talab qiladi, ularning aksariyati suvda ko'p. N va P deyiladi ozuqa moddalarini cheklashammo, chunki ular odatda suvda past konsentratsiyada bo'ladi va shuning uchun o'simliklarning umumiy miqdorini cheklaydi. Bu nima uchun N va P ko'p o'g'itlarning asosiy tarkibiy qismlari ekanligini tushuntiradi. Inson manbalaridan N va P ning yuqori konsentratsiyasi (asosan o'g'itlar, kanalizatsiya va fosforli yuvish vositalarini o'z ichiga olgan qishloq xo'jaligi va shahar oqimi) madaniy kasalliklarga olib kelishi mumkin. evtrofikatsiya, bu suv ishlab chiqaruvchilarining, ayniqsa, suv o'tlarining tez o'sishiga olib keladi. Suzuvchi yosunlar yoki ildizli o'simliklarning qalin paspaslari suvning ifloslanishiga olib keladi, bu baliq gillalarini tiqib, quyosh nurini to'sib, ekotizimga zarar etkazadi. Yosun turlarining oz qismi hayvonlarni, shu jumladan odamlarni o'ldiradigan toksinlar ishlab chiqaradi. Bu suv o'tlarining eksponensial o'sishi deyiladi alglarning zararli gullashi. Yosunlar ko'payadigan qatlam o'lganda kislorod talab qiladigan chiqindilarga aylanadi, bu esa juda past O hosil qilishi mumkin₂ suvdagi konsentratsiyasi (<2 ppm O₂) deb nomlangan shart gipoksiya. Natijada a o'lik zona chunki bu muhitni tark eta olmaydigan organizmlarning nafas qisilishidan o'limiga sabab bo'ladi. Taxminan 50% Shimoliy Amerika, Evropa va Osiyodagi ko'llarning madaniy evtrofikatsiyasiga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Bundan tashqari, so'nggi 50 yil ichida dengiz gipoksik zonalari soni va soni keskin oshdi, shu jumladan Meksika ko'rfazidagi Luiziana qirg'og'ida joylashgan juda katta o'lik zona. Madaniy evtrofikatsiya va gipoksiyaga qarshi kurashish qiyin, chunki ular, asosan, tartibga solinishi qiyin bo'lgan manbalarning noaniq ifloslanishi va chiqindi suvdan olib tashlash qiyin bo'lgan N va P bilan bog'liq.