3-amaliy mashg’ulot: Mavzu: Sinf faollarini aniqlash Reja: Ajdodlarimiz madaniy merosi

---

3-amaliy mashg’ulot: 

Mavzu:  Sinf faollarini aniqlash 

 

Reja: 

1. Ajdodlarimiz madaniy merosi. 

2. Sinfdagi faol bolalarni aniqlash va ularni tarbiyalash usullari.  

3. Istedodli bolalarni aniqlashda sinf rahbarining vazifalari.  

4. Faol va istedodli bolalarni aniqlash metodlari 

 

Adabiy-madaniy  meros  –  o‘tmish  moddiy-madaniy  boyliklari.  Ajdodlardan 

avlodlarga  qolgan  xalq  og‘zaki  ijodi,  yozma  adabiyoti,  san’ati,  me’morlik  va 

hokazo namunalari. Adabiy-madaniy meros uni yaratgan xalq tarixi bilan iz-chil va 

mustahkam  bog‘langan  bo‘ladi;  shu  xalqning  qadimgi  davrlardan  boshlab 

hozirgacha  yaratgan  va  saqlanib  kelgan  adabiy-ma’naviy  yodnomalari, 

moddiymadaniy  obidalarini  o‘z  ichiga  oladi.  O‘zbek  xalqining  boy  adabiy-

madaniy  merosi  yozma  tarix  boshlangandan  keyin  axomaniylar  (mil.av.  558  – 

330),  salavkiylar  (mil.  av.  312–64),  O‘rxunYenisey  tosh  bitiklari,  turkiy  (uyg‘ur) 

qo‘lyozma yodgorliklar, Turk xoqonligi (552–745), Arab xalifaligi (632–1258) va 

keyingi davrlar, xususan Amir Temur va temuriylar, shayboniylar, ashtarxoniylar, 

uch  xonlik,  Rossiya  is-tilosi,  sho‘rolar  tuzumi  davrlarida  va,  nihoyat,  mustaqillik 

yillarida 

bunyod 

etilgan 

og‘zaki, 

yozma 

va 

moddiy 

yodno-ma 

hamdayodgorliklardan  iborat.  Bular  o‘zbek  xalqining  urf-odatlari,  rasm-rusmlari, 

bayramlari, xalq  ijodi  namu-nalari, adabiyot  va  fan sohasida  yaratilgan  manbalar, 

tasviriy  va  amaliy  san’at  hamda  musiqa  asarlari,  qadimgi  bitiklar  va  arxeologik 

topilmalar,  rang-barang  me’moriy  obidalarni  qamrab  oladi.  Adabiy-madaniy 

merosni  saqlash  va  urganish  ham  tarixiy,  ham  ma’rifiy  qimmatga  ega.  Bular 

o‘zbek  xalqining  milliy  iftixori  hisoblanadi.  Sho‘rolar  tuzumi  davrida,  xususan 

qatag‘on  yillarida  Adabiy-madaniy  merosga  nisbatan  butunlay  noto‘g‘ri, 

mafkuraviy munosabatda bo‘lindi. O‘tmishda yashab ijod etgan bir qancha shoirlar 

ijodini  o‘rganish  man  etildi,  arab  yozuvida  bitilgan  qo‘lyozmalar  yo‘qqilindi. 

Adabiymadaniy  merosning  zukko  bilimdonlari  quvg‘in  ostiga  olindi;  Abdulla 

Qodiriy, Fitrat, Cho‘lpon va boshqa adib, shoir, olim va ziyolilar qatl etildi, o‘nlab 

masjid va  madrasalar  buzib tashlandi, xalq  marosimlari  va  bayramlarini  o‘tkazish 

taqiqlandi.  Bu  borada  turg‘unlik  yillari  qatag‘on  davrining  o‘ziga  xos  davomi 

bo‘ldi.  12  jildli  O‘zbekiston  milliy  ensiklopediyasini  nashr  etishga  kirishilganligi 

adabiy-madaniy  merosni  ilmiy  o‘rganish  yo‘lidagi  muhim  tadbir  bo‘ldi.  Imom 

Buxoriy, Bahouddin Naqshband 

---

singari  islom  dinini  targ‘ib  qilish  yo‘lidagi  xizmatlari  bilan  dunyoga  tanilgan 

buyuk  vatandoshlarimiz  dafi  etilgan  joylar  obodonlashtirilib,  ziyoratgohga 

aylantirildi. Ularning hayoti va ilmiy merosini o‘rganishga bag‘ishlangan Qur’oni" 

o‘z egalariga – O‘zbekiston Diniy boshqarmasiga qaytarildi. "Al-pomish" dostoni 

yaratilganligining  1000  yillik  yubileyi  o‘tkazildi.  Xalq  me’morligining  noyob 

namunalari bo‘lgan bir qator me’moriy yodgorliklar ta’mirlandi. Ahmad 

kitoblar  chop  etiddi.  Amir  Temir  hayoti  va  faoliyati,  temuriylar  davri  madani-

yatiga oid kitoblar nashr etildi. O‘rta asrning noyob madaniy yodgorligi "Usmon 

Yassaviy,  Rabg‘uziy,  Husayniy,  Huvaydo,  Behbudiy  va  boshqalar  ijodi  haqida 

tadqiqotlar  olib  borilmoqda,  asarlari  nashrga  tayyorlanmoqda,  Qur’on  va  Hadis 

ham birinchi marta o‘zbek tiliga tarjima qilinib ommalashtirildi, qatag‘on qilingan 

shoir  va  adiblarning  asarlari  ko‘plab  nusxalarda  chop  etildi,  unutilishga  mahkum 

etilgan qator hunarmandchilik sohalari qayta tiklandi va xalq bayramlari tantanali 

nishonlanmoqda.