|
3.1. Tiykarǵı metall kesiwshi stanoklardıń sıpatlaması
hám klassifikaciyası
Zagotovkanı kesiwshi ásbap járdeminde islew beriwde qırındı ajratıw arqalı kerekli formaǵa hám talap qılınatuǵın anıqlıq dárejesine keltiriwshi qurılma metall kesiwshi stanoklar deyiledi.
Stanoklarǵa tómendegi talaplar qoyıladı:
1 .Zagatovkalar kesip islew berilgenen keyin detallarga qoyılatuǵın talaplarǵa juwap beretuǵın ólshemlerge hám tazalıǵına iye bolıwı ushın stanok anıq islewi kerek.
2. Zagotovkanı kesip islew waqtında sınıp ketiwler júz bermesligin, uzellerdiń detalları tez jayılmaslıǵı hám terbeleniwge iykem bolmaslıǵı ushın stanoktıń bólimleri hám barlıq mexanzmleri bekkem hám jabıq bolıwı kerek.
3. Zagotovkanı kesip islewde tiykarǵı texnologiyalıq waqıttı kem sarplaw ushın stanok jeterli dárejede tez júrer bolıwı kerek.
4. Stanokqa qarap turıw hám onı retlew ápiwayı, ańsat bolıwı hám artıqsha waqıt talap qılmawı kerek.
5. Stanok konstrukciyasında ıqtıyatsızlıq yamasa bilmesten turıp iske túsiriwde stanoktıń sınıp ketiwinen saqlawshı qurılmaları bolıwı kózde tutılıwı kerek.
6. Stanokta operaciya tamam bolǵannan keyin stanoktı yamasa onıń ayrım organların avtomat tárizde toqtatatuǵın mexanizmler bolıwı, bunday avtomat mexanizmler isshiniń bir neshe stanokda bir waqıtta islewine imkan beredi.
7. Stanoktı basqarıw jeńil hám qáwipsiz bolıwı kerek.
Metall kesiw stanokları eksperimental ilimiy-izertlew institutı (ENIMS) kórsetpesine tiykarlanıp seriyalap islep shıǵarılatuǵın barlıq stanoklar 9 toparǵa bólinedi. Hár bir topar óz náwbetinde stanoklardıń bir neshe tipin óz ishine aladı. Kópshilik jaǵdaylarda metall kesiw stanokları hár túrli belgilerine qarab klassifikaciyalanadı:
1. Qánigelestiriw dárejesi boyınsha universal stanoklar, olar hár túrli detallardı islewde hám basqa hár túrli operaciyalardı orınlaydı. Aynıqsa, kóp túrdegi operaciyalardı orınlawda paydalanılatuǵın stanoklar keń universal stanoklar dep ataladı.
2. Formaları bir-birine wqsas, biraq ólshemleri hár qıylı bolǵan detallardı islewge arnalǵan qánigelestirilgen stanoklar.
3. Keń nomenklaturadaǵı detallarda belgili processlerdi orınlaw ushın arnalǵan keń wazıypalı stanoklar.
4. Tek bir tip ólshemdegi detallarǵa islew beriw ushın arnalǵan arnawlı stanoklar.
5. Avtomatizaciyalaw dárejesi boyınsha qol menen basqarılatuǵın yarım avtomatlı, avtomat liniyalar (zagotovkanı avtomat tárizde stanoktan stanokqa transportirovkalap birlestiriwshi sistema) kiredi.
6. Stanoklar awırlıǵına karap jeńil (10 KN shekem), ortasha (100 KN shekem) hám awır (1 MN nan artıq) stanoklarǵa bólinedi. Awır stanoklar, óz náwbetinde, iri (100-300 KN), awır (300-1000 KN) hám júdá awır (1000 KN nan awır) stanoklarǵa bólinedi.
7. Anıqlıq dárejesi boyınsha stanoklar 5 klassqa bólinedi:
N klassı - normal anıqlıqtaǵı stanoklar, bul klassqa universal stanoklarınıń kópshiligi kiredi;
L klassı - joqarı anıqlıqtaǵı stanoklar, bul stanoklar normal anıqlıqtaǵı stanoklar tiykarında tayarlanadı. Biraq stanokta áhmiyetli detallardı tayarlawda jıynaw hámde retlew sıpatına salıstırǵanda joqarı talaplar qoyıladı;
V klassı - joqarı anıqlıqtaǵı stanoklar, stanoklardıń joqarı anıqlıǵına ayrım uzelleriniń arnawlı konstrukciyası, detallarınıń tayarlanıwına, uzelleriniń hám tolıq stanoktı jıynaw hámde retlew, sıpatına qaraǵanda joqarı talaplar qoyılıwı esabınan erisiledi;
A klassı – júdá joqarı anıqlıqtaǵı stanoklar, bunday stanoklar tayarlawda V klassı stanokların tayarlawdaǵıǵa qaraǵanda joqarı talaplar qoyıladı;
S klassı - A hám V klass stanokları detallarınıń anıqlıǵın belgilewshi detallar tayarlaw ushın arnalǵan júdá anıq stanoklar, basqasha aytqanda, master-stanoklar.
V,A hám S klassı stanokları tiyisli anıqlıqtı támiyinlew ushın olar temperaturası hám ıǵallıǵı avtomat tárizde ózgermeytuǵın jaǵdayda isletiledi.
Stanoklar texnologiyalıq belgileri hám isletiletuǵın ásbaplarına qarap tokarlıq, burawlaw, jonıw, sharlaw, súriw, shlifovkalaw, tis hám rez`ba qırqıw, frezerlew, oyıw usaǵan túrlerge bólinedi.
Barlıq bar bolǵan metall kesiwshi stanoklar 9 toparǵa bólinip, hár bir topar bolsa óz náwbetinde 9 tipten ibarat boladı. Bularǵa stanoklardıń wazıypası, avtomatizaciyalaw dárejesi hám basqaların xarakterleytuǵın hámde metall kesiw kárxanalarında eń kóp isletiletuǵın 4 toparǵa kiriwshi stanokların kirgiziw múmkin.
Rossiyanıń sanaat kárxanalarında islep shıǵarılatuǵın kóp seriyalı stanoktıń modeli 3 yamasa 4 (ayırm waqıtlar háripler qosılgan) sanı menen belgilenedi. Birinshi san stanoktıń toparın, ekinshi san tipin, eń aqırǵı bir yamasa ei sanı stanoktıń xarakterli óshemlerinen birin bildiredi. Birinshi sannan keyingi hárip stanoktıń jetiliskenligin, barlıq sanlardan keyingi hárip bolsa ayrım modeliniń modifikaciyasın (forma ózgeriwin) kórsetedi, mısalı 2A135 modelli stanoktı alayıq.
Bunda 2 sanı stanoktıń ekinshi toparǵa kiriwi, yaǵnıy burawlaw stanogi ekenligin, A hárbi stanoktıń jetilistirilgenligin bildiredi, 1 sanı stanoktıń birinshi tipke tiyisligi, yaǵnıy vertikal-burawlaw stanogi ekenligin, keyingi eki san bolsa burawlanıwı múmkin bolǵan eeń úlken tesik diametriniń 35 mm ekenligin kórsetedi.
1336A modelli tokarlıq-revol`ver stanogin alayıq. Bunda 1 sanı tokarlıq stanok ekenin, 3-revol`verliligin, 36-islew beriletuǵın cilindr zagotovkanıń diametrin, A háribi stanoktıń modifikaciyasın bildiredi.
2N150 modelli vertikal-burawlaw stanogin alayıq. Bunda 2 sanı - burawlaw stanogi ekenligin, N hárbi modifikaciyalanǵanlıǵın, 1 - vertikallıǵın, 50 – eń úlken burawlaw diametrin belgileydi.
1K62 modelli stanokta bolsa 1-tokarlıq stanok ekenligin, K- modifikaciyalan-ǵanlıǵın, 6-tokarlıq stanoki ekenligin, 2-stanok oraylarınıń bálentligi 200 mm ge teńligin bildiredi.
Qánigelestirilgen hám arnawlı stanoklardıń modellari bir yamasa eki hárip penen belgilenedi, bul háriplerge stanok modeliniń tartip nomerin bildiriwshi sanlarda qosılǵan. Mısalı, EZ-9 shifri Egor`evsk stanok zavodında islep shıǵarılǵan, tisli reykalar qırqıw ushın isletiletuǵın qánigelestirilgen stanok ekenligin bildiredi hám basqa.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
