3- mavzu. Elektr kattaliklar Reja

Elektr zanjirlarini ulash sxemalari

3.4 – расм

3.5 – расм.

1.6 - расм.

Elektr zanjiri elementlarini shartli belgilar asosida grafik ravishda ifodalanishi elektr zanjirining sxemasi deyiladi. 3.4 – rasm, a-d va 3.5-rasm, a-d da manba va iste’molchilar-ning shartli belgi-lari ko‘rsatilgan. 3.6–rasm, a, b da esa, o‘zgarmas va o‘zgaruv-chan tok zanjirla-rining sxemalari ko‘rsatilgan. Zan-jirning manba joylashgan qismi, ichki uchastkasi de-yilib, iste’molchi-lar, bog‘lovchi sim-lar, yordamchi appa-ratlar birgalikda tashqi uchastkani tashkil etadi. Man-baning tashqi zan-jirga ulanuvchi a va b qismalari (qutb-lari) zanjirning chiqish qismalari (qutblari) deyila-di. Tashqi zanjir-ning manba bilan bog‘lanuvchi s va d qismalari (qutbla-ri) kirish qismalari (qutblari) deb ataladi. Zanjirning ikki qutbga ega qismi ikki qutblik deyiladi.

Ikki qutblik tarkibida manba mavjud bo‘lsa, aktiv ikki qutblik, yo‘q bo‘lsa, passiv ikki qutblik deb ataladi. Zanjirning bir xil tok o‘tayotgan uchastkasi, ketma-ket bog‘lanishli uchastka deyiladi. Bir qancha uchastkalardan o‘tuvchi tokning har qanday berk yo‘li kontur deb ataladi. Bir-biridan birorta tarmoq bilan farqlanuvchi konturlar, mustaqil konturlar deb ataladi. Agar zanjirning barcha tarmoqlari ikki tugunga bog‘langan bo‘lsa, bunday bog‘lanish parallel bog‘lanish deyiladi. Zanjirning parallel bog‘langan uchastkasi bir xil kuchlanish ostida bo‘ladi. Elektr zanjirlarining umumiy tahlili uchun tok va kuchlanishlarning shartli musbat yo‘nalishlari belgilab olinishi kerak.