3- ma’ruza mashinasozlikda o‘zaroalmashinuvchanlik to’G’risida tushuncha, O’lchamlar, og’ishlar va joizliklar to’G’risida tushunchalar, joizliklar va o’tqazishlarning yagona tizimi. Reja

Joizliklar maydonlari

Joizlik maydoni asosiy og‘ishning (27 tadan biri) biri va joizligi berilgan kvalitetlarning biri bilan birgalikda hosil bo‘ladi, masalan,

h6, d11, ef9, g8 - vallar uchun
H6, D11, EF9, G8 - teshiklar uchun
Joizlik maydoni asosiy og‘ishlar bilan aniqlanadi. Bu berilgan joizlik maydonining ikkinchi chegaralangan chekli og‘ishiga shu asosiy va qabul qilingan kvalitet joizligi bo‘yicha aniqlash mumkin. Masalan: ei = es - IT yoki es = ei – IT - vallar uchun;
EI = ES - IT yoki ES = EI – IT - teshiklar uchun.
(ei, es, EI, ES og‘ishlar ishoralari (+ yoki -) hisobga olingan holda olinadi).
ISO tavsiyanomalari va amaliyotlarini hisobga olib JO’YAT standartlarida 1-500 mm gacha o‘lchamlar uchun joizliklar maydonlari qatoridagi asosiy og‘ishlardan eng afzal joizlik maydonlari ajratilgan. Bular umumiy qo‘llaniladigan o‘tqazishlarning 90-95 % ta’minlaydi. eng afzal joizlik maydonlaridan foydalanish buyumlarning unifikatsiyalash darajasini oshirish qobiliyatini yaratadi, kesuvchi asboblar va kalibrlarning nomenklaturalarini qisqartiradi, standart kesuvchi asboblarni va kalibrlarni ishlab chiquvchi ixtisoslashtirilgan korxonalarni kooperatsiyalashtirish va markazlashtirilgan ishlab chiqishni tashkil qilish uchun eng yaxshi sharoitlar yaratib beradi.


Nazorat savollari:

1. 
   Kvalitetlarning umumiy soni, qo‘llanish soxalari va belgilanilishi?
   
2. 
   Joizlik birligi deb nimaga aytiladi?
   
3. 
   Kvalitetlar nima degani?
   
4. 
   Kvalitetlar yuzaliklarga ishlov berish usuli bilan qanday bog‘langan?
   
5. 
   O‘tqazishning grafik shakldagi ifodasida teshik va valning joizliklari maydonlarining o‘zaro joylashuviga qarab birikmaning turini qanday belgilash mumkin?