3- ma’ruza. Ma’lumotlar bazasining modellari va Mohiyat-aloqa modeli

2. Mohiyat-aloqa modeli.
Axborot tizimlarni ishlab chiqishdan asosiy maqsad qisqa vaqt ichida foydalanuvchilar uchun zarur bo’lgan ma’lumotlarni chiqarib berishdan iborat. MB li axborot tizimlarni yaratish tizimli programma ta’minotini yaratishni usullaridan biridir.
Hozirgi kunda axborot tizimlarni loyihalash xilma–xil usullari mavjud. Umuman olganda, axborot tizimni programma ta’minotini yaratish iteraktiv xarakterga ega. Axborot tizimlarni loyihalashni asosiy bosqichlari va ular orasidagi bog’lanish quyidagi chizmada keltirilgan:



PS – predmet soha; ILM – infologik model; DLM – datalogik model; MFM – ma’lumotlarni fizik modeli; AT – axborot tizimi;
AT loyihalashni 1 – bosqichida predmet sohasida mantiqiy axborot tuzilmasini quramiz. U PS ni va foydalanuvchini talablarini o’zida mujassamlashtiradi. Bunda biz aniq MBBT ga bog’lanmagan ravishda bu ishlarni bajaramiz, ya’ni PS ni axborot-logik tavsifi bajariladi. Bu bosqich infologik model qurish bosqichi deb ataladi. MBBT vositasi yordamida ma’lumotlarni mantiqiy bog’lanishlarini tashkil qilish ma’lumotlar bazasini DLM ini bildiradi.bu model yordamida ma’lumotlar elementlari orasidagi mantiqiy bog’lanishlarni aks ettiradi. DLM ni ma’lumotlarni saqlash muhiti bilan bog’laydigan bosqich ma’lumotlarni fizik modeli deyiladi.
Predmet sohasini tavsiflash usullari
Hozirgi kunda PS ni tavsiflash uchun ko’p usullar mavjud. Shulardan biri obyekt-aloqa usulidir. Bu usulni ba’zan Ulman – Chen usuli ham deyiladi. PS ni mohiyat aloqa usulida tavsiflaganda quyidagi bosqichlarda ish olib boriladi:

1. 
   PS ni obyektlari aniqlanadi.
   
2. 
   Obyekt sohalari (atributlari) belgilanadi va uning kalit parametri aniqlanadi. Kalit parametri obyektni identifikasiyalaydi.
   
3. 
   Obyektlar o’rtasida aloqa o’rnatiladi va ular sinflarga ajratiladi.
   
4. 
   Maxsus belgilar kiritilib, obyekt aloqa diagrammasi o’rnatiladi. Bu diagramma PS ning infologik modeli grafik tasviri hisoblanadi.