3- ma’ruza. Ma’lumotlar bazasi modеllari va mohiyat-aloqa modeli Reja

ER Modeli g‘oyaviy rejalar
Reja tanlovi:

• 
  Agar kontseptsiya ob’yekt yoki xususiyat sifatida modellashtirilsa?
  
• 
  Agar kontseptsiya ob’yekt yoki munosabat sifatida modellashtirilsa?
  
• 
  Aloqalarni aniqlash: ikkilik yoki uch tomonlama?
  

Aggregatsiya(Birlashtirish)?
ER Modelida cheklovlar:

• 
  Ko‘pgina ma'lumotlar semantikasini olish mumkin.
  
• 
  Biroq, ER diagrammalarida ba'zi cheklovlar mavjud emas.
  

Ob’yekt va Attribut(Xususiyat)
Masalan: Ishchining Manzil atributi bo‘lishi kerakmi yoki ob’yektning?
Ushbu ma'lumot manzil ma'lumotlari va ma'lumotlarning semantikasidan foydalanishga bog‘liqdir:

• 
  Agar biz, har bir xodim uchun bir nechta manzilga ega bo‘lsak, manzil ob’yekt bo‘lishi shart (chunki atributlar belgilanishi mumkin emas).
  
• 
  Agar bino (shahar, ko‘cha va hokazo) muhim bo‘lsa, (Masalan: biz ma'lum bir shaharda xodimlarni ishga olishni istaymiz) u holda manzil, manzil sifatida modellashtirilgan bo‘lishi kerak (chunki atribut qiymati atomik).
  
• 
  Works_In2 ≥ 2 davr mobaynida ishchiga bo‘limda ishlashga ruxsat bermaydi.
  

Bu esa xodim bir nechta manzilni yozishni xohlash muammosiga o‘xshaydi: biz ushbu munosabatlarning har bir namunasi uchun tavsiflovchi atributlarning bir nechta qiymatlarini yozib olamiz.
Ob’yekt va Munosabat

• 
  Agar menejer har bir bo‘lim uchun alohida byudjet ajratsa ER diagramma normal holatda bo‘ladi.
  
• 
  Agar boshqaruvchi barcha boshqariladigan bo‘limlarni qamrab oladigan ixtiyoriy byudjetga ega bo‘lsachi?
  
• 
  Ortiqcha byudjet, menejer tomonidan boshqariladigan har bir bo‘lim uchun saqlanadi.
  

ER diagrammalarini kontseptsial sxema bo‘yicha bajarish

• 
  Har bir ob’yekt yangi xaritaga jadval qo‘shadi;
  
• 
  Har bir atribut xaritaga yangi jadval ustuni qo‘shadi;
  
• 
  Har bir munosabat xaritalarga yangi ustunlar yoki yangi jadvalga (munosabat turiga qarab)o‘rnatish.
  

Nazorat savollari

1. 
   Ma’lumot baza modeli nima?
   
2. 
   Ierarxik (shajara) modeli ma’lumot va uning asosiy xarakteristikalarini keltiring.
   
3. 
   Tarmoqli model ma’lumot va uning asosiy xarakteristikalari tushuntirib bering.
   
4. 
   PS moxiyat aloqa usulida tavsiflaganda qanday ishlar bajariladi?
   
5. 
   Mosliklarni (munosabatlar) qanday turlari bor? Ularni tavsiflang.
   
6. 
   Moxiyat - aloqa diagrammasi qanday quriladi?
   

Axborot tizimlarini loyihalashga infologik yondoshishni asosiy qoidalarini tushuntiring.