3- ma’ruza. Ma’lumotlar bazasi modеllari va mohiyat-aloqa modeli Reja

3- Ma’ruza. Ma’lumotlar bazasi modеllari va mohiyat-aloqa modeli
Reja

1. 
   Ma’lumotlar modeli tushunchasi
   
2. 
   Ierarxik (shajara) ma’lumotlar modeli
   
3. 
   Tarmoqli ma’lumotlar modeli 4. Relyatsion ma’lumotlar modeli.
   

5. 
   Ma’lumotlar bazasini loyihalashda mohiyat – aloqa modеli
   
6. 
   Mohiyat aloqa diagrammasini qurish
   

Tayanch so‘zlar: infologik model, datalogik model moslik, Ulman Chen usuli, mohiyat, ma’lumot modeli, ierarxik, tarmoqli model, relyatsion model.
Buguni kun ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari datalogik bosqichda xilma–xil ma’lumotlar bazasi bilan ishlashni ta’minlaydi. Ma’lumotlar modeli - bu ma’lumotlar bazasini ma’lumot elementlari to‘plami orasidagi bog‘lanish tuzulmalarini tasvirlovchi umumiy sxemadir. Ma’lumotlar modeli tushunchasini aniq ta’rifi Kodd tomonidan tushuntirib berilgan. U ma’lumotlar modelini uchta kerakli komponentasini keltirgan:

1. 
   mavjud bo‘lgan ma’lumot tuzilmalarini aniqlash vositalari majmuasi;
   
2. 
   ma’lumotlarni qidirish va qayta ishlash uchun ma’lumotlar bazasi holatiga qo‘llaniladigan amallar to‘plami;
   
3. 
   oshkor holda ma’lumotlar bazasi holatini aniqlovchi va bir butunligini ta’minlovchi vositalar to‘plami.
   

Hozirgi kunda klassik hisoblashlarda 3 ta ma’lumotlar modeli ko‘p ishlatiladi:
 Ierarxik ma’lumotlar modeli;
 Tarmoqli ma’lumotlar modeli;
 Relyatsion ma’lumotlar modeli.
Har bir ma’lumotlar bazasi u yoki bu model asosida yoritiladi. Har bir MBBT esa u yoki bu ma’lumotlar modelini ta’minlaydi deyiladi. Masalan ierarxik ma’lumotlar modeliga asoslangan tizim – INES tizimidir. Tarmoqli modellarda esa – BANK OS, SETOR, relyatsion modelga asoslangan tizimlar – Access, KARAT va boshqalar.