3- ma’ruza. Ma’lumotlar bazasi modеllari va mohiyat-aloqa modeli Reja

Ierarxik ma’lumotlar modeli. Ierarxik ma’lumotlar modelida yozuvlar daraxtsimon tuzilmali ko‘rinishda bo‘ladi. Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlaridan ba’zi birlari faqat ierarxik tuzilishga ega bo‘lganlari bilan ishlatiladi. Ierarxik tuzilmali ma’lumotlar sodda yaratiladi. Bu ko‘pincha taqdimotlarda qulay, lekin ma’lumotlarni ko‘plari daraxtsimon tuzilmali bog‘lanish tabiatiga ega emas.
Masalan ikkita firma ishlab chiqargan mahsulotlarning barcha turlarini narxlari berilgan. Shu ma’lumotlarni narxlar ma’lumotnomasi qurilsin va kompyuter xotirasiga joylashtirilsin. Faraz qilamiz, A va B firmalar mos ravishda ikki xil ko‘rinishdagi mahsulot ishlab chiqaradi. Har bir mahsulot ko‘rinishi har xil texnologiya asosida bajariladi. Bunda uning narxi ham shunga qarab bo‘ladi. Bir nechta mahsulot ikkita sxema asosida tayyorlanadi. Ular 01, 02 kabi deb belgilanadi va ular quyidagi narxni belgilaydi. 580, 610 va 1250 maxsulotlar uchta sxema asosida tayyorlanadi. Ular 01, 02, 03 deb belgilanadi va ular quyidagi narxni belgilaydi 380, 345 va 410. B firma uch xil maxsulot ishlab chiqaradi. Ularni kodi mos ravishda 1250, 1640 va 1930 kodga ega bo‘lsin. Ular ham o‘zlarini ishlab chiqish sxemasi va narxiga ega bo‘lsin.
01 380

1. 
   580
   

1250 345
3980

2. 
   610 410
   

B firma uch xil mahsulotni ishlab chiqaradi: 1250, 1640, 1930. 1250
1640
1930
Barcha maxsulotlar nomlari, ularni ishlab chiqish sxemasi va narxlarni o‘z ichiga oluvchi ma’lumotnoma tuzish va mashina xotirasiga joylash talab etilsin.
Keltirilgan ma’lumotlar tuzilmani ierarxik (daraxtsimon) ko‘rinishda tasvirlash qulay.


3.1-rasm. Ma’lumotlarni ierarxik ko‘rinishi

Bunday tuzilmani jadval ko‘rinishida ham tasvirlash mumkin.

3.1-jadval. Ma’lumotlarni jadval ko‘rinishi