3 – ma’ruza: Bino va inshootlar konstruktsiyalaridagi o‘zgarishlar, shikastlanishlar va yemirilishlarni aniqlash usullari. Bino va inshoot konstruktsiyalarida deffektlar, shikastlanishlar

Muhit tajovuzkorligi darajasining klassifikatsiyasi 
 
Muhit 
Sirtqi qatlamning o‘rtacha 
yemirilish tezligi mm/yil 
Bir 
yilda 
yemirilish 
mintaqasida 
mustahkamlikning 
kamayishi, % 
No‘metall materiallar 
emirilishining tashqi 
belgisi 
 
Metal -niki 
Metalmas
Metalniki 
Metalmas
 
 
Tajovuzkor emas 
0 
0,2 
0 
0 
- 
Kuchsiz tajovuzkor 
‹ 0,1 
0,2...0,4 
‹ 5 
‹ 5 
Kuchsiz sirt buzilishi 
O‘rtacha tajovuzkor 
0,1....0,5 
0,4...1,2 
3...15 
5...20 
Burchaklarning buzilishi 
yoki sochsimon yoriqlar 
O‘ta tajovuzkor
70,5 
71,2 
715 
720 
Aniq ko‘rina- 
digan buzilish (kuchli 
qatlam- 
larga ajralish)
Kontsentratsiyasiga bog‘liq holda turli xil gazlar tajovuzkorligining 
klassifikatsiyasi 
Gaz 
Gaz kontsentratsiyasi , mg/m 
3
, guruhlar 
Is gazi 
Ammiyak 
Oltingugurt 
angidridi 
Ftorli vo-dorod 
Oltingugurt 
vodorodi 
Azot oksidlari 
Xlor 
Xlorli vo-
dorod 
A 
B 
V 
G 
D 
<1000 
<0,2 
<0,5 
<0,02 
<0,01 
<0,1 
<0,1 
<0,05 
>1000 
>0,2 
0,5...10 
0,02...0,5 
0,01...10 
0,1...5 
0,1..1 
0,05...5 
- 
- 
11...200 
5,1..10 
11...200 
5,1...25 
1,1...5 
5,1...10 
- 
- 
201...1000 
11...100 
201...2000 
26...1005 
5,1...10 
11...100 
- 
- 
>1000 
>100 
>2000 
>100 
>10 
>100 

---

Muhitda tajovuzkor gazlardan bir nechtasi bo‘lsa muhitning tajoavuzkorligi 
uchun eng tajovuzkor gaz olinadi. 
Gazlarning konstruktsiyalarga ta’siri A guruhidan D guruhigacha ortadi va 
o‘z navbatida bino elementidan foydalanilayotganda havo namligiga bog‘liq 
bo‘ladi. SHunga asosan havo harorati 12.....24°S bo‘lgandagi havo muhiti 
namligining quyidagi guruhlari mavjud: 
Nisbiy namlik, % 
Quruq .............................................................................50 gacha 
Me’yorda..........................................................................51.....60
Nam.................................................................................61......75 
Ho‘l..................................................................................75 dan katta
Havo namligiga bog‘liq holda muhitning tajovuzkorlik darajasi quyidagi 
omillarga ko‘ra aniqlanadi. 
Havo namligiga bog‘liq holda muhitning tajovuzkorlik darajasi.
Nisbiy namlik, % 
Gaz guruhlari 
Tajovuzkorlik darajasi 
60 gacha 
A 
B 
V 
G 
D 
tajavuzkor emas 
tajovuzkor emas kuchsiz 
o‘rtacha 
kuchli 
- 
61....75 
A 
B 
V 
G 
D 
tajavuzkor emas 
kuchsiz 
o‘rtacha 
kuchli 
- 
75 dan katta 
A 
B 
V 
G 
D 
kuchsiz 
o‘rtacha 
kuchli 
kuchli 
kuchli 
Qurilish konstruktsiyalarining yemirilish jarayoni faqatgina gazli muhitning 
ta’sirigagina bog‘liq bo‘lib qolmay, material zichligiga ham bog‘liq. G‘ovak 
materiallarda gaz ta’siridagi yemirilishlar katta (ohaktosh, betonlar, g‘isht 
konstruktsiyalari va boshqalar). Zich materiallar (metallar, portlatib olingan tosh 
jinslari va sh.o‘.) tashqi ta’sir natijasida nisbatan kam yemiriladi.