3- bo’lim. Transport vositalarini ekspluatatsion xususiyatlari

Avtomobilning ko‘ndalang tekislikdagi turg‘unligi
Avtomobilning yon tomonga, chap yoki o‘ng g‘ildiraklariga nisbatan ag‘darilishi, yonaki ta’sir etuvchi kuch yoki avtomobil ko‘ndalang kesimida qiyalik ga yo‘ldan harakatlanganda og‘irligining tashkil etuvchisi ta’sirida ham bo‘lishi mumkin. Avtomobil qiyalikka ega yo‘ldan harakatlanayotgan bo‘lsin.

Avtomobilning harakat to‘g‘ri chiziqli ( )

Ag‘darilish shart bo‘lsa, u holda B nuqtaga nisbatan moment olamiz, ya’ni
o‘rniga qo‘yib

tenglikni bo‘lamiz.
bundan:

Bu tenglik avtomobilning yon tomonga ag‘darilishi bo‘yicha turg‘unlik sharti.
Agar bo‘lsa, yon tomonga ag‘dariladi.
bo‘lsa, harakat turg‘un bo‘ladi.
Avtomobilning ag‘darilishi uning og‘irlik markazining balandligi va koleyasi V ning qiymatiga bog‘liq.
Avtomobilning qiya tekislik bo‘ylab harakati vaqtida kuzovning yonga og‘ishi hisobga olinmaganligi uchun burchakning qiymati amaldagi raqamlardan farq qiladi.
YOn tomonga sirpanmasdan harakatlanish shartini tekshiramiz:

o‘rniga qo‘ysak,
bundan:

bu erda:
avtomobilning qiya tekislikda harakatlanayotganda, yonga sirpanmasdan harakatlanishi bo‘yicha kritik burchagi.

Avtomobilning burilish paytidagi ag‘darilish va sirpanish bo‘yicha kritik tezlikni aniqlash
Avtomobil gorizontal yo‘lda, boshqariluvchi g‘ildiraklari burchakka burilagan holda o‘zgarmas tezlik bilan harakatlanmoqda deb qabul qilamiz.

Burilish jarayonida markazdan qochirma kuch paydo bo‘ladi va u avtomobilning og‘irlik markaziga qo‘yilgan. Bu kuch ta’sirida avtomobil yon tomonga ag‘dariladi. Biz yon tomonga ag‘darilish boshlanadi.
shartidan foydalanib:

bu erda: markazdan qochirma kuch.

bundan:
yoki:

Bu topilgan tezlik burilish paytidagi ag‘darilish bo‘yicha kritik tezlikdir. Sirpanish bo‘yicha tezlikni aniqlaymiz:

bunda: ishqalanish kuchi:
bundan:
m/s.
Bu topilgan tezlik burilish paytidagi sirpanish bo‘yicha kritik tezlikni ifodalaydi.