3 -amaliy mashg’ulot

2.Ma’lumotlardan foydalanishning mantiqiy nazorati

Ishdan maqsad: Windows OTda foydalanishni cheklash siyosatini amalga oshirishni o’rganish.

Faylga ruxsatlarni o‘rnatish va foydalanuvchi huquqlarini cheklash

Kompyuterda ishlash jarayonida ko‘pincha ma’lumotlardan birini yoki boshqasini noqonunuy, ruxsatsiz ko‘rish va tahrirlashdan himoya qilish kerak. Ushbu vazifa odatda lokal tarmoqda ishlayotganda, shuningdek turli vaqtlarda bir nechta foydalanuvchilar kompyuterdan foydalana olganda paydo bo‘ladi.

Windows operatsion tizimining oldingi versiyalarida ma’lumotni ruxsatsiz kirishlardan himoya qilish tizimi mavjud edi. Ushbu bo‘limda biz Windows 10 OTda ko‘rib chiqamiz.

Faylga kirish huquqini sozlash uchun faylni tanlab «sichqoncha»ning o‘ng tugmachasini bosing va paydo bo‘lgan kontekst menyusidagi “Свойства” buyrug‘ini tanlang. Keyin ochilgan oynada tarkibiy qism shaklda ko‘rsatilgan “Безопасность” yorlig‘iga o‘ting.

Rasmda faylga nisbatan “Пользователи” guruhining foydalanuvchilari “Чтение и выполнение” (O‘qish va Bajarish) huquqiga ega.
“Безопасность” (Xavfsizlik) yorlig‘ida joriy ruxsatlarni, foydalanuvchi yoki foydalanuvchilar guruhini qo‘shish yoki mavjud ruxsatlarni o‘zgartirish uchun “Изменить” (O‘zgartirish) tugmasini bosing. Natijada quyidagi oyna hosil bo‘ladi.

Agar siz foydalanuvchi yoki foydalanuvchilar guruhi uchun ruxsatlarni o‘zgartirishni xohlasangiz, “sichqoncha”ni bosish orqali guruhlar yoki foydalanuvchilar ro‘yxatidagi tegishli pozitsiyani tanlang, so‘ngra tegishli katakchalarni belgilab oynaning pastki qismida “Запретить” - ta’qiqlash yoki “Разрешить” - ruxsatni belgilang.

Ro‘yxatga yangi foydalanuvchi yoki foydalanuvchilar guruhini qo‘shish uchun "Dobavit " (Qo‘shish) tugmasini bosing. Natijada rasmdagi oyna ko‘rinadi.

Bir vaqtning o‘zida ushbu maydonga bir nechta nomlarni kiritish mumkin – bu holda ularni nuqta-vergul bilan ajrating.

“Проверить имена” (Ismlarni tekshirish) tugmachasi yordamida “Введите имена выбираемых объектов” (Tanlangan obyektlarning nomlarini kiritish) maydonida ko‘rsatilgan foydalanuvchi nomlari va foydalanuvchi guruhlari qidiriladi.

Ushbu oynaning yuqori qismida joylashgan “Выберите тип объекта” (Obyekt turini tanlang) maydonida topilishi kerak bo‘lgan obyekt turi ko‘rsatilgan, masalan, siz faqat foydalanuvchilar uchun ruxsat bera olasiz, yoki faqat foydalanuvchi guruhlari yoki o‘rnatilgan xavfsizlik subyektlari uchun yoki barcha turdagi obyektlarni bir vaqtning o‘zida. Obyekt turlarini tanlash uchun “Типы объектов” (Obyekt turlari) tugmachasini bosing, so‘ng ochilgan oynada tegishli katakchalarni belgilab kerakli obyekt turlarini belgilang va OK ni bosing.
Ruxsatnomalarni o‘rnatish uchun foydalanuvchi yoki guruhni obyektlar ro‘yxatidan olib tashlash uchun «sichqoncha»ni bosish bilan ro‘yxatdagi mos joyni tanlang va “ Удалить ” (O‘chirish) tugmasini bosing. Bunday holda, ehtiyot bo‘lish kerak, chunki tizim o‘chirish operatsiyasini tasdiqlash uchun qo‘shimcha so‘rov bermaydi, lekin tanlangan obyektni darhol ro‘yxatdan o‘chiradi.
Xuddi shunday, siz papkalar uchun ruxsatnomalarni sozlashingiz mumkin. Shu bilan birga papkalar va kataloglar uchun qo‘shimcha kirish parametrlarini ham sozlashingiz mumkin.