|
JOYLASHISH (BINO RAQAMI, BO`LIM RAQAMI)
Tarmoq tuzilishidagi modelni normallashtirish yo’llaridan biri keltirilgan. Yuqorida
aytilganidek kortejlar ularni bir qiymatli aniqlaydigan kalitlarga ega va berilganlar
elementlari tarmoq tuzili-shidagi ixtiyoriy yo`llar bo`yicha yurushni ta’minlaydi.
Berilganlar guruhning ayrim elementlari ularni bog`lovchi ikkitadan aloqaga ega.
TAMINOTCHI va NARX munosabatlari orasidagi aloqa, haqiqatdan ham ushbu
ta’minotchi NARX munosabatida ko`rsatilgan hozirgi ma’hsulot yetkazuvchimi
yoki kelajakdagi aminotchimi, degan savolga javob beradi. TAMINOTCHI
munosabati bilan TAVARLAR PARTIYASI munosabati orasidagi aloqa har bir
buyurtma uchun pul to`langan va to`lanmaganligi ko`rsatadi.
Cizmaning normallashgan shakli:
-
TA’MINOTCHI(TA’MINOTCHI RAQAMI, TA’MINOTCHI ISMI,
TA’MINOTCHI MANZILI)
-
MAXSULOT( MAHSULOT RAQAMI, MAXSULOT NOMI,
MAHSULOT TASVIRI, OMBORDAGI SONI)
-
HOZIRGI TA`MINOTCHI(MA`HSULOT RAQAMI, TA’MINOTCHI
RAQAMI, BAHO,YETQAZISH VAQTI)
-
KELAJAK TA`MINOTCHI (MA’HSULOT RAQAMI, TAMINOTCHI
RAQAMI, BAHO, YETQAZISH VAQTI )
-
BUYURTMA (BUYURTMA RAQAMI, TQ’MINOCHI RAQAMI,
BUYURTMA SANASI, YETQAZISH VAQTI,JAMI)
-
TOVARLAR PARTIYASI(BUYURTMA RAQAMI, MAHSULOT
RAQAMI, MIQDORI ,BAHO)
-
TO`LANMAGAN BUYURTMALAR( TA’MINOTCHI RAQAMI,
MAHSULOT RAQAMI, QO`SHIMCHA VAQT)
BB doimiv ravishda o‘zgarib turadi. Unga yangi ma’lumot elementlari
qo'shiladi. Ular orasida yangi aloqalar yoki bog’lanishlar o'rnatiladi va ularni qayta
ishlashni yangi usullari qo’l-laniladi. Foydalanuvchi, yaratilgan BB boshqaruvchi
tizimini deyarli o’zgartirmasligiga harakat qilinadi. Bu muammoni hal qilish uchun
berilganlar elementlarini asosli ravishda guruhlarga bir-lashtirish va ular uchun
kalitlarni aniqlash zarur bo’ladi. Hozirgi kunda BB boshqainvchi tizimlarni
yaratishda berilganlarni normal shakida tasvirlashni taklif etadiiar.
Normallashtirish bosqichiari
Berilganlarning relatsion modeli doirasida birinchi marta E.F.
Kodd tomo-nidan munosabatlarni normallash tamoyillari ishlab
chiqilgan. Dastavval birin -chi, ikkinchi va uchinchi nornal shakllar
taklif qilingan. Keyinchalik R. Boys va E.F. Kodd tomonidan V. Kent
takliflariga asoslangan holda, uchinchi nonnal shaklning q at’iyroq
ta'rifi berilgan va bu Boys -Kodd nornal shakli nomi bilan yuritiladi. Bu,
normal
shakllarning
hammasi
munosabat
atributlari
orasidagi
funksional bog’lanishlarga asoslangan. Bulardan yuqoriroq darajadagi
normal shakilar R.Fagin tomonidan keyinroq k iritilgan. Bular to'rtinchi
va beshinchi normal shakllardan iborat.
Normallashtirish -
munosabatlarining
birlamchi kalitlari va mavjud
aloqalari asosida, ularni tahlil qilishning rasmiv usuli.Buning vazifasi -
BB bitta chizma -sini (yoki munosabatlar majmua sini) boshqa chizma
bilan almashtirishdan iborat bo‘lib, unda munosabatlar soddaroq va
doimiy tuzilishga ega bo’ladi. Ayrim relatsion BB loyihalarini amalga
oshirish jaravonida sifatli boshqarish tizimini yaratish uchun birinchi
normal shaklning talablarin i bajarish yetarli, deb hisob -lanadi.
Funksional bog’lanish tushunchasi
Relatsion
BBda
berilganlami
tuzilishidan
tashqari
ulami
chizmalariga ham e’tibor beriladi. BBni tuzilislii - munosabatning
chizmasi yordamida beriladi. Berilganlar elementlarini qamrab oluvchi
munosabatlar yaratilganda, obyektning qaysi atributlari bog‘liqligini
aniqlashi kerak. Shuning uchun amaliyotda muno -sabatlarning normal
shakllari, relatsion BB nazariyasidagi tayanch tushuncha bo'lib,
funksional bog’lanish tushunchasiga asosianadi. Funksional bog’lanish,
munosabatdagi
atributlarning
mazmuni
bo‘yicha
bog‘lanishni
ko'rsatadi, ya’ni atributlar bir-biri bilan qanday bog’lanishi
mumkinligini, hamda atributlar orasidagi funksional bu bog'lanishlar
ba'zi bir atributlarga qo‘yilgan turli chek-lashlar orqali aniqlanadi.
Masaian, R munosabatdagi A va V atributlarni ko'ray -lik. Agarda
vaqtning har daqiqasida R munosabatdagi A atributning har bir ele -
mentiga shu munosabatdagi V atributning bittadan ortiq bo‘lmagan
elementi mos kelsa, V atribut A atributga
funksional bog'langan
deyiladi.
V atribut A atributga funksional bog‘langan, degani, bu A atribut V
atributni bir qiymatli aniqlaydi, ya’ni vaqtning qaysidir daqiqasida A
atributning bitta elementining qiymati ma’lum bo‘lsa, V atri butning
ham bitta elementining qiymatini aniqlash mum -kin. A atribut
(atributlar to‘plami)ni
determinant
deb ham atashadi. Yuqorida
keltirilgan ta’rifni boshqacha shaklda ham ifodalash mumkin.
Ta'rif:
R munosabat berilgan bo‘lsin. R munosabatning ixtiyoriy
vaqtdagi holatidan, uning har qanday r
1
,r
2
R kortejlari uchun r
1
A=
r
2
A ifodadan r
1
V= r
2
V kelib chiqsa, ya'ni A atributning hamma bir xil
qiymatdagi kortejlari bilan V atributning ham bir xil qiymatdagi
kortejlariga mos kelsa, V atributlar to‘plami A atributlar to ‘piamiga
funksional bog'liq
yoki A Vni
funksional aniqlaydi
deyiladi.
Agarda R munosabatdagi V atribut shu munosabatdagi A (yoki
atributlar termasi) atribut-ning hamma elementlariga funksional bog'iangan
bo'lsa- yu, lekin A atributning birorta qismiga bog 'liq bo'lmasa, V atribut A
atrbutga
to 'liq funksional bo
g’lingan deyiladi.
Masalan PROGRAMMACHI FAOLIYATI munosabatida ISH
SOATLARI
MIQDORI
atiibuti
( PROGRAMMACHI
RAQAMI.
PROGRAMMA RAQAMI) tarkibli kalitga to’liq funksional bog’langan,
chunki
aniq
bitta
programmani
yaratishga
ma’lum
bir
programmachining sarflagan ISH_SOATLARI_MIQDORI ni aniqlaydi.
Lekin, shu tarkibli kalitni tashkil etuvchilarning hech biri alohida
ISHSOATLARI_
MIQDORI
ni
aniqlay
olmaydi.
PROGRAMMACHINING_ISMI
atributi
bitta
PROGRAMMACHI_RAQAMI atributiga to’liq funksional bog' -langan,
xuddi
shunday
PROGRAMMA_NOMI
atributi
PROGRAMMA
RAQAMI atributiga to’liq funksional bog’liq.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
