27. Ma’ruza. Майдалагич ва класификатор конструксиялари reja: Maydalash mashinalarining tavsifi. Jag‘li maydalagichlar

---

27. Ma’ruza. Майдалагич ва класификатор конструксиялари 

REJA: 

1.  Maydalash mashinalarining tavsifi.

 

2.  Jag‘li maydalagichlar.

 

 

 

3. Maydalash mashinalarining tavsifi 

 

 

Maydalash jarayonlaridagi kabi shu jarayonlar uchun ishlatiladigan mashinalar ham maydalagichlar va 

tegirmonlarga bolinadi 

Ishlash  tarziga  ko‘ra  maydalagichlar  jag‘li  (shchekali)  material  ezish,  sindirish  va  qisman  ishqalash 

ta’sirida  ikkita  jag‘lar  dam-badam  bir-biriga  yaqinlashganda  maydalanadi  (2-a  rasm);  konusli  (ikkita 

konussimon  sirt  orasida  material  ezilib,  buqilib  qisman  ishqalanib  maydalanadi),  konuslardanbiri 

ikkinchisiga  nisbatan  ekssentrik  tarzda  harakatlanib,  materialni  uzluksiz  maydalaydi  (2-b  rasm),  valkali 

(juvali)  maydalagich  ezib  ishqalab  ishlaydigan  (2-d  rasm),  zarbiy,  ular  o‘z  navbatida  bolg‘ali  (2-e  rasm), 

rotorli (2-/rasm) xillarga bolinadi. 

Bolg‘ali  maydalagichlarda  material  asosan  o‘rnatilgan  shamirli  bolg‘alaming  zarbi  ta’sirida, 

shuningdek, ishqalanib maydalanadi. Rotorli maydalagichlarda rotorga biriktirib mahkamlangan savagichlar 

materialga  zarb  bilan  urilishi,  material  qaytargich  plitalarga  urilishi  va  material  bo’laklarining  bir-biriga 

urilishi natijasida maydalanadi. 

 

 

 

 

 

6.2-rasm. 

Maydalash 

mashinalari: 

a) 

jag'li 

maydalagich: 

1—qo‘zg‘almasjag‘, 

2— 

qo‘zg‘aluvchijag‘;  b)  konusli  maydalagich:  1—tashqi  konus,  2—ichki  konus,  3—vertikal  o‘q;  d)  juvali 

---

maydalagich:  1,  2—juvalar;  e)  zarbiy  bolg'ali  maydalagich:  1—bolg'a,  2—  tez  aylanadigan  rotor;  /)  zarbiy 

rotorli maydalagich; g) begunlar: 1—aylanuvchi katoklar; 2-tog‘ora (harakatlanuvchi, qo‘zg‘almas). 

 

Tegirmonlar  ishlash  tarziga  ko‘ra  quyidagilarga  bolinadi:  Barabanli  (6.2.-a  rasm),  bunda  material 

aylanib turuvchi (6.2.-b rasm) yoki titrab turuvchi (3-rasm) barabanda unga joylashtirilgan tuyuvch i jismlar 

yoki  material  zarralarining  bir-biriga  urilishi  va  bir-biriga  ishqalanishiga  yoki  baraban  chetiga  urilishi 

natijasida  maydalanadi:  o‘rtacha  yurishli,  bunda  material  biror  asos  bilan  shar,  valikning  ish  sirtiga 

ishqalanishi yoki ezilishi natijasida maydalanadi (6.2.-d rasm). Zarbiy (6.2.-e rasm), bunda material shamirli 

yoki bikr mahkamlangan bolg‘alaming zarbi natijasida maydalanadi. Maydalangan material ta’sir zonasidan 

havo oqimi yordamida olib ketiladi. 

Oqimli  (6.2.-g  rasm),  bunda  material  zarralarining  ishqalanishi  va  bir-biriga  urilishi,  shuningdek, 

kamera  devoriga  urilishi  natijasida  maydalanadi.  Bu  jarayon  katta  tezlikdagi  havo  oqimi  zarralarining 

harakatlanishi natijasida ro‘y beradi. 

 

 

 

6.3-rasm.  Tegirmonlaming  sxemasi:  a)  barabanli:  1-maydalovchijinslar,  2-baraban;  b)  rolikli:  1-

qo‘zg‘almas halqa, 2-tez aylanuvchi rolik, 3-krestovina; 4-vertikal o‘q; d) zoldirli: i-sharlar; 2- aylanuvchan 

halqa, 3- yuqori halqa; e) zarb: 1-aerobil tegirmon; /) tebranuvchi: 1-tegirmon g'ilofi; 2~sharlar; g) oqimli. 

 

Maydalagichlar va tegirmonlarda maydalanadigan materialga ish organi bevosita ta’sir etishi natijasida 

mexanik  maydalash  yuz  beradi.  Materiallami  elektr,  gidravlik  ta’sir,  ultratovush  tebranishlari,  tez 

almashinadigan  yuqori  va  past  haroratlar,  lazer  nurlari,  suv  oqimi  energiyasidan  foydalanib  maydalash 

usullari  ishlab chiqilmoqda. Materiallami  maydalash uchun  moljallangan  mashinalaming xillari turli-tuman 

bo‘lishiga  qaramay,  bu  mashinalar  qoniqtirishi  lozim  bolgan  umumiy  talablar  mavjud:  oddiy  tuzilishi, 

xizmat  ko‘rsatish  qulayligi  va  xavfsizligi,  yediriladigan  detallaming  iloji  boricha  kam  bolishi  va  ulaming 

oson  almashtiriluvchanligi,  ta’sir  kuchlari  yol  qo'yilgandan  oshib  ketganda  ishga  tushadigan  himoya 

qurilmalarining  mavjudligi,  shovqin,  titrash  va  havoning  changlanganligi  bo‘yicha  sanitariya-gigiyena 

me’yorlariga rioya qilinishi.