26-tema. Makroekonomikalíq turaqsíSLÍQ: krizis, jumíSSÍZLÍq hám inflyaciya mashqalalı jaǵday Jaǵday

---

26-TEMA. MAKROEKONOMIKALÍQ TURAQSÍSLÍQ: KRIZIS, JUMÍSSÍZLÍQ HÁM 
INFLYACIYA 
Mashqalalı jaǵday 
Jaǵday 
Mámleket xalqı 12 mln. olardan 8 mln. miynet etiw jasında.
Mámlekettegi jumıssızlıq tómendegi faktorlar menen xarakterlenedi:
a) óndiris strukturasın ózgertiw nátiyjesinde 240 mıń adam óz jumıs orınlarınan 
ayrılǵan, olar miynet birjasınan dizimnen ótken;
b) awıllıq orınlarda 500 mıń xalıq jallanba jumısqa iye yemes hám óziniń jeke 
xojalıqlarında isleydi. 
Tapsırma 
1. Mámlekettegi jumıssızlıq dárejesin anıqlań, olardı qáliplestiriń, bul jumıssızlıq 
JIÓ kólemine qanday tásir etedi. Jumıssızlıq kólemin qısqartıw kerek pe;
2. Jumıssızlıq dárejesin qısqatıwǵa járdem beriwshi faktorlardı sanań.
Máseleler 
1. Eger mámlekette jumıs kúshi 12,5 mln adamdı, jumıssı zlar sanı 1,3 mln adamdı 
qurasa, jumıssızlıq dárejesi neshe procentti quraydı?
2. Jumıssılıq tábiyiy dárejesi 4% ti, haqıyqıy dárejesi 9,3 % ti qurasa, Ouken nızamı 
boyınsha JIÓ niń arqada qalıwı neshe procentti quraydı?
3. Milliy ekonomikada JIÓ 560 mlrd sumdı, jumıssızlıqtıń tábiyiy dárejesinen zıyat 
bolıwı sebepli JIÓ niń arqada qalıwı 9,65 % ti quraǵan bolsa ekonomika qansha ónim 
joǵaltqan boladı? 
4. Jumıssızlıq dárejesi 7,5 % yamasa názerde tutılǵan 4 % li tábiyiy dárejeden 3,5 
% joqarı bolǵan. Bunda JIÓ niń arqada qalıwı qanshaǵa teń? 
5. Mámlekette jıl basında jumıs penen bánt bolǵanlar sanı 180 mln adam, 
jumıssızlar sanı bolsa 20 mln adam. Jıl dawamında hár ayda ortasha 1 % islewshiler túrli 
sebepler boyınsha jumıstan bosaǵan, jumıssızlar sanınan 20 % i bolsa jumısqa ornalasqan. 
Jumıssızlıq dárejesin anıqlań. 
6. Jumıs kúshi 15,5 mln adamdı, jumıssızlıq dárejesi 11,6 % ti qurasa, jumıssızlar 
sanıń anıqlań. 
7. Jumıs penen bánt bolǵanlar 85 mln adam, jumıssızlar sanı 15 mln adam, 
jumıssızlıq dárejesin anıqlań. 
8. Kestede analizlenip atırgán dáwirdiń 1 hám 5 -jılardaǵı jumıs kúshi resursları hám 
bántlilik maǵlıwmatları berilgen. 1 hám 5-jılardaǵı jumıssızlar sanı hám jumıssızlıq 
dárejesin anıqlań. 
1-jıl 
5-jıl 
Jumıs kúshi 
Jumıs penen bánt bolǵanlar 
Jumıssızlar sanı 
Jumıssızlıq dárejesi 
82500 
80700 
? 
? 
95300 
87000 
? 
? 
9. Mámlekette 85 mln jumıs penen bánt bolǵanlardan 0,5 mln adam jumıstan 
bosatıldı, dizimdegi 15 mln jumıssızlardan 1 mln adam jumısqa jaylastı. Jumıs penen bánt 
bolǵanlar sanı, jumıssızlar sanı hám jumıssızlıq dárejesin anıqlań.