25. Амалий машғулот мавзу: мияча ва миянинг устун қисми функцияларини ўрганиш

25. АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ
МАВЗУ: МИЯЧА ВА МИЯНИНГ УСТУН ҚИСМИ ФУНКЦИЯЛАРИНИ ЎРГАНИШ.

УЗУНЧОҚ МИЯ




Ўнг ярим шар



Хиазма оптикус

гипоталамус

таламус

эпифиз


5-6 Расм. Ўлган одам мияси. (А) Миянинг юқоридан кўриниши. Чуқур бўйлама ботиқлик бош мияни ўнг ва чап ярим шарларга бўлади.(Б) Ўнг томондан сагиттал кўриниши. Миянинг ҳамма асосий сохалари ўрта чизиққа нисбатан кўринади. Қадоқсимон тана бош мия ярим шарлари орасидаги нейрон кўприк хисобланади. (116-бет)
Узунчоқ мия функциялари

• 
  VIII ,IX, X,XI,XII жуфт калла –мия нервларини ядролари жойлашган.
  
• 
  Рефлектор фаолият
  
• 
  Гомеостазни сақлаш
  
• 
  Скелет мускулларини тонусини тақсимлаш.
  
• 
  Вегетатив функцияларни бошқариш
  
• 
  Ўтқазувчи функция
  
• 
  Орқа мия функциясини бошқариш
  

Мия ўзанининг функциялари

• 
  Сенсор
  
• 
  Мураккаб соматик
  
• 
  Мимик мушаклар рефлекслари
  
• 
  Тил рефлекслари
  
• 
  Вегетатив рефлекслар
  

Ўрта мия асосий тузилмалари
Ўрта мия - қизил ядро, тўрт тепалик, III – IV жуфт бош мия нервларининг ядролари, қора субстанция.
Ўрта мия орқали ярим шарлар ва миячага таламуснинг хамма кўтарилувчи ва тушувчи йўллари ўтади. Ўрта мия статик, статокинетик, кўрув, эшитув, чамалаш ва вегетатив рефлекслари хосил бўлишида иштирок этади.
Тўрт тепалик бирламчи кўрув ва эшитув рефлексларини амалга оширади. Ўрта мия ядролари «қўриқлаш рефлекслари» хосил бўлишида қатнашади.
Қора субстанция – аниқ харакатларни уйғунлаштиради (пластик тонус). Унинг жарохатланиши паркинсонизмга олиб келади.
Децеребрацион ригидлик – ўрта мияни қизил ядросининг пастки қисмидан (орқа тўрт тепаликнинг олдинги қисми) кесилганида хосил бўлади ва букувчи тоник рефлексларнинг кучайиши билан боради, ёзувчи мускулани тонуси ошиб кетади. Деафферентация натижасида ригидликнинг йўқолиши унинг рефлектор характерга эга эканлигини кўрсатади.
Децеребрацион регидлик


Оралиқ мия – III қоринча атрофида жойлашган кўп ядролардан иборат мураккаб тузилмадир (таламус, гипоталамус, субталамус, эпифиз, коленчатые тела)
Нейросекреция – гипоталамус нейронлари томонидан гормон табиатли моддаларни ишлаб чиқариш.
Мияча (М) – организмдаги статик ва статокинетик рефлексларни назорат қилади, амалга оширишда ва бошқаришда иштирок этади. Миянинг бошқа қисмлари билан кенг алоқага эга. Унинг жарохатида харакат бузилади, мушаклар тонуси ва вегетатив бузилишлар кузатилади.