23-Mavzu. Signalizastiya tizimi I. Mavzu rejasi

---

23-Mavzu. Signalizastiya tizimi 

 

I. Mavzu rejasi: 

1. Nazorat priborlariga qo‘yiladigan ergonomik talablar. 

2. Harorat, bosim va sathni nazorat qiluvchi priborlar. 

3. Spidometrlar va taxometrlar. 

4. Nazorat bort tizimi. 

5. Tizim nosozliklari, ularni qidirish va bartaraf qilish. 

 

II. Tayanch so‘zlar va iboralar: 

Informasion-diagnostik  tizim,  nazorat-o‘lchov  asboblari,  harorat  o‘lchash 

asboblari,  bosim  va  siyraklanganlikni  o‘lchash  asboblari,  yonilg‘i  sathini  o‘lchash 

asboblari,  akkumulyatorlar  batareyasining  zaryad  rejimini  nazorat  qilish  asboblari, 

avtomobil tezligini va dvigatel valining aylanish chastotasini nazorat qilish asboblari, 

nazoratning bort tizimi, ichki datchiklar tizimi, haydovchini displeyli xabarlash. 

 

III. Maqsad: 

Talabalarda informatsion-diagnostik tizimi  bo‘yicha  keng qamrovli bilim va 

ko‘nikmalarni shakllantirish. 

Barcha  avtomobillar  yorug‘lik  signalizasiyasi  minimal  majburiy 

komplektiga  quyidagilar  kiradi:  Ikkita  old  va  ikkita  orqa  gabarit  chirog‘i,  ikkita 

tormozlash  signali,  ikkita  old  va  ikkita  orqa  burilish  ko‘rchatkichlari,  ikkita  yon 

takrorlagichlar;  ikkita  yorug‘lik  qaytargichlari;  nomer  belgisini  yoritish  fonari, 

avariya  signalizasiyasi.  Ba’zi  avtomobillar  turlari  9  uyidagi  qo‘shimcha  jixozlarga 

ega:  YUk  avtomobillari  uchun  kontur  chiroqlari,  taniqli  chiroqlar,  imtiyozli  harakat 

signallari. 

 

 

---

Avtomatik qo`riqlash elektron tizimining sxematik ko`rinishi 

Aktiv  yorug‘lik  signallari  asboblari  (o‘zining  yorug‘lik  manbasiga  ega) 

qorong‘u  vaqt  uchun  (gabarit  chiroqlari  va  boshq.)  va  sutka  bo‘yicha  (tormozlash 

signallari,  burilish  ko‘rsatkichlari  va  avoriya  signalizasiyasi)  ishlatiladi.  qorong‘uda 

ishlatiladigan asboblarini ko‘rinishini ta’minlash uchun uncha katta bo‘lmagan 2…12 

kd  yorug‘lik  kuchi  kerak  bo‘ladi,  sutka  bo‘ylab  ishlaydiganlar  uchun  kunning 

quyoshli  vaqtida  ham  ko‘rinishi  kerak,  bunga  200…700  kd  yorug‘lik  kuchi  kerak 

bo‘ladi. Har bir turdagi asbobga yorug‘lik kuchi, avtomobilda joylashishi, ko‘rinish 

burchagi,  signalning  yorug‘ligi  bo‘yicha  talablar  mavjud.  Old  chiroqlar  uchun  oq 

rang,  orqa  uchun  –  qizil  qabul  qilingan.  qizil  chiroqning  afzalligiga  quyidagilar 

kiradi:  odam  tomonidan  deyarli  nol  intensivlik  bo‘lganda  chiroqni  sezishni 

saqlanishi,  yomg‘ir,  tuman  va  tutun  orasidan  yaxshi  o‘ta  olishi,  boshqa  chiroqlar 

orasida  kontrastligi  va  boshq.  Miltirovchi  chiroqlar  uchun  EEK  OON  qoidalari 

bo‘yicha  pushti  chiroq  ruhsat  etilgan.  Operativ  mashinalar  uchun  ko‘k  rangdagi 

miltirovchi chiroqlar qo‘llaniladi. 

 

 

 

 

Avtomatik qo`riqlash elektron tizimining rasm holatda ko`rinishi. 

 

---

 

 

 

Qo`shimcha qurilmalarni ulanish ketmaketligi 

 

 

 

 

Turli rejimda ishlash printsipi ulanish ketma-ketligi