22-Маъруза Тармоқлар таҳлили

Анимасиялар ёки мултипликасион геотасвирлар ─ бу мавзули ва фазовий боғланган кадрлар сериясидан иборат филмлар бўлиб, улар ҳодиса ёки жараёнлар ҳолатини кетма-кетликда (динамик фазаларда) тасвирлайди. Анимасиялар (анимасион кетма-кетликлар ─ аниматион сеқуенcес) електрон карталар серияси ёки ҳар хил вақтда олинган суратлардан ташкил топган бўлиши ҳамда ясси ёки стереоскопик кўринишда бўлиб, реал обектлар ва мавҳум хаёлий моделларни акс еттириши мумкин. Хусусий ҳолларда анимасиялар сифатида кўп вақт мобайнида олинган суратлар, диафилмлар, слайд-филмларни ҳисоблаш мумкин. Анимасияларнинг хоссалари кадр сифатида ишлатиладиган карталар ёки суратларга, шунингдек, суратга олиш ва монтаж қилиш ҳамда ишлаб чиқариш усулига бутунлай боғлиқ бўлади.
Мултипликасия принсипларининг картографияда қўлланилиши ўтган асрнинг 50-йиллари охирига тааллуқли бўлиб, маълум муаммолар бўйича умумий таърифий ишлар анимасияга махсус йўналтирилган (БЕФЛИХ, АНИМА) дастурлаш тили яратилишидан бошланган. Шундайларнинг биринчиларидан Ирланд денгизи мисолида динамик картага олиш услубини яратган инглиз картографлари бўлганлар. Улар томонидан яратилган ЕҲМ-филмлар сув массалари, денгиз фронтлари ва оқимлари ҳаракатини акс еттиради. Улар тез ўзгарадиган ҳолатларни моделлаштириб, уларни нафақат кўз билан илғайдиган қилибгина қолмай, балки башоратлар тузишга, денгиз ресурсларини ўзлаштириш бўйича тезкор қарорлар қабул қилишга, қирғоқ бўйи зоналарини хўжалик нуқтаи назаридан фойдаланиш, океан муҳити ҳимоясини акс еттиришга имкон беради. Тасвирлар икки турда: динамик маълумотларни тизимлаштириш учун мўлжалланган “Маълумотлар филми” ва намойишлар учун мўлжалланган “Демонстрасион филмлар” шаклида тавсия қилинган.
ХХ асрнинг 80-йилларида дисплейли анимасияларни яратиш билан Грузиялик картографлар ва ландшафцҳунослар муваффақиятли шуғулланишди. Анимасиялар атмосфера бўронлари ҳаракати, ёғинлар ёғиши, ландшафт ҳолатини ўзгаришини аниқ кўрсатади. Милтилловчи картографик белгилар томошабиннинг еътиборини хавфли ва талофатли табиий ҳодисалар ривожланган худудларга қаратишда ишлатилган. Ер сурилиши содир бўладиган ҳудудлар қизил милтиллаган ареал белгиси билан, унинг тахминий йўналиши еса милтилловчи стрелка билан белгиланган. Жуда кўп ёғин ёғадиган зоналар фарқланишини ва сув тошишини ривожланишини кўрсатишда, чегараларнинг қўшилиши ва ўзгарувчан ранглар фонидан, яъни рангларни “дефилирлашдан” фойдаланилган.
Ландшафтларнинг фазовий динамикаси, музликларнинг сурилиши, катта худудларда қор қатламининг ҳосил бўлиши ва сурилиб тушишини акс еттирувчи дисплей-анимасияларни яратиш тажрибаси улардан тез ўзгарувчи ҳодисаларни тахлил қилишда, хавфли табиий жараёнларнинг мониторингида, екологик вазиятни тезкор баҳолашда, турли табиий муҳитлар чегараларида ўзаро таъсирларни ўрганишда улардан фойдаланишнинг кўп нарсаларни ваъда қилувчи истиқболга тасдиқ (хужжат) беради.