22-Маъруза Тармоқлар таҳлили

Динамик (ҳаракатдаги) геотасвирлар
Учинчи гуруҳга Ер тўғрисидаги фанларга анча тез жорий бўлаётган динамик геотасвирлар киради. Буни геотизимлар динамикасини ўрганишга, жараёнлар сабабини топишга, Ер қобиғида, атмосферада, гидросферада ва биосферада содир бўлаётган ҳодисаларни ўрганишга алоҳида бўлган қизиқиш билан тушунтирилади.
Анъанавий картографияда ва замонавий геоинформасион картографияда ҳодиса ва жараёнларни динамикасини тасвирлашнинг кўп усуллари мавжуд бўлиб, уларни қуйидагилар:
- динамикани битта картада ҳаракатдаги стрелка ёки ленталар, “ўсувчи” белгилар ва диаграммалар, кенгаювчи ареаллар, ҳодисаларнинг ўзгариш тезлиги изолиниялари ва ҳ.к. ёрдамида кўрсатиш;
- обектлар ҳолатини ҳар хил давр ва онларда турли вақтда яратилган карталар, суратлар, фотокарталар, блок-диаграммалар ва бошқалар ёрдамида кўрсатиш;
- ҳодисалар ҳолатини ўзгариши карталарини яратиш, унда динамиканинг ўзи емас, балки фақат содир бўлган ўзгариш натижаси кўрсатилади, масалан, қирғоқ ва музлик чизиқларининг силжиши миқдори, сув омбори қурилгандан кейин худудларни сув остида қолиш жараёнининг кенгайиши, худудлар бўйича аҳоли зичлигининг ўзгаришини, бир турдаги ўсимликларни бошқаси билан аралашиши, ер қимирлашиши ва унинг оқибатлари ва ҳ.к.;
- анимасион геотасвирларни, яъни електрон картада силжийдиган белгиларни жойлаштириш, ҳаракатли (ўзгарувчан) карталар, картографик филмлар ва ҳоказоларни яратиш;
- карта ёки сурат устидан кузатувчининг қўзғалишиши унинг ракурси ва кузатиш бурчагини ўзгартириш, худуд устида учиш ёки уни “учиб ўтиш”ни, шунчаки ифодалайдиган гуруҳларга ажратиш мумкин.
Табиийки, динамик геотасвирлар яратиш методининг ривожланишига асосий туртки икки ҳолат.
- ГИС-технологияси имкониятларининг ўсиб бораётгани;
- мониторингининг визуализасияси зарурияти, яъни атроф муҳитнинг ўзгаришларини ва екологик мувозанатнинг бузилишини доимий кузатишлар натижаси. Геоинформасион картография тараққиёти яқин келажакда динамик геотасвирлар бизни ўраб турган борлиқни билишни одатдаги воситалари бўлиб, аерокосмик суратлардан ва електрон карталардан кам аҳамиятли бўлмайди дейишга асос беради.