30
3.BÖLÜM: İNCELEME
3.1. İNCELEME YÖNTEMİ VE VERİ TABANI HAKKINDA
Çalışmanın bu bölümü;
Türkiye Türkçesi Çevrimiçi Haber Metinlerinde Yeni
Sözlerin (Neolojizm) Otomatik Çıkarımı
adlı yazılımın veri tabanını oluşturan
643 adet çevrimiçi haber kay
nağından derlenen 41.641 yeni kelimeye yönelik
olarak hazırlanmıştır (2015, s.2). Yazılımın derlediği toplamda 41.641 sayısını
bulan yeni kelime içerisinden; yerleşikleşme sürecini tamamladığı düşünülen
kelimeler, belirli bir
yöntem doğrultusunda seçilerek incelemeye alınmıştır.
“Sözlükçülük” bölümünde teorik olarak açıklanan “yeni öge ve sözlük
birimi
olma ölçütleri
” esasına dayandırılan, “yeni öge” ya da “yeni sözcük” özelliği
gösteren bu birimler; ayrı başlıklar altında incelenmiştir. İncelenen yeni birimler;
Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük
’e aday gösterilmek üzere çalışmada
alfabetik olarak
sunulmuştur.
Yeni ögeler seçilirken kelimenin dildeki
kullanım sıklığı, yaygınlığı, türevlerinin
mevcut olması, dilin yapısına uygun olması, dildeki kullanımının ses ve biçim
olarak dikkat çekmemesi, popüler sözcüklerin
aksine
dayanıklılık ve süreklilik
göstermesi gibi hususl
ar esas alınmıştır. İlk aşamada kelimenin kullanım
sıklığını üzerinden hareket edilerek yazılımın oluşturduğu sıklık listesinden
yararl
anılmıştır. Bu
listede mevcut olan kelimeler, çeşitli sıklık aralıkları
belir
lenerek incelemeye alınmıştır. Genel bir çerçeve çizmek için 19.000.437 ile
5.000 sıklık aralığında 4.859 kelimenin mevcut olduğunu söyleyebiliriz ancak
bunlar arasında imla hatası barındıran ya da aldığı ek sebebiyle yeni algılanan
kelimelerin bulunduğunu da göz ardı etmemek gerekir. Sıklıkla birlikte
kullanılarak “eşdizim” özelliği gösteren kelimeler de yeni bir gerçeklik
oluşturmuyorsa çalışma dışı bırakılmaya çalışılmıştır.
31
İncelemenin ikinci aşamasında; sıklık ölçütüne
ek olarak her bir kelimenin
sağlaması gereken yaygınlık, uyumluluk, türev oluşturma ve kalıcılık ölçütlerine
göre yeni kelimeler
sıralanmıştır. Bu noktada “kalıcılık” ölçütüyle ilgili olarak; bir
kelimenin dilde ne kadar süre tutunacağını belirlemek güç olmakla birlikte,
popüler özellik gösteren sözcüklerin de güncel bir sözlükte pek tabii yer
alabileceğini ifade etmek gerekir. Dikkate alınması
gereken esas husus;
kelimenin
popülerliğinin toplumun bütününde mi yoksa belli bir kesim için mi
geçerli olduğudur. Bir diğer durum ise özel anlamlı yani terim niteliği göstererek
yaygınlaşmış kelimeler üzerinedir. Bu türdeki kelimeler de yeni öge listesine
dahil edilmiştir. Belirlenen yeni birimler oluşum biçimleriyle birlikte verilmiştir.
Yeni sözcükler, Türkçe Sözlük’te kullanılan mevcut biçimleri yahut Türkçedeki
eski kullanımları verilerek açıklanmıştır. Yeni ögeleri açıklarken Türkçe
Sözlük’te mevcut olan benzer yapılar varsa bunlara; örnek olması
ve yol
göstermesi bakımından yer verilmiştir. Yeni ögenin çağrıştırdığı yeni öge özelliği
gösteren diğer ifadeler de kelimenin açıklamasında tırnak işareti ile gösterilerek
yer almıştır.
Biçim neolojizmlerinin kolayca fark edilebil
diği bu çalışmada, kimi zaman anlam
neoloj
izmleriyle de karşılaşmak mümkündür. Bunun için kelimenin anlamsal
y
enilik içerebileceği ihtimali daima göz önünde bulundurulmuş ve kelimeler;
arama motorlarında aratılıp kullanıldığı bağlama bakılarak
yeni bir anlam
kazanıp kazanmadığı noktasında da incelenmeye çalışılmıştır. Dile ait yeni
birimleri biçim olarak
ayırt eden bir sistemde anlamsal neolojizmlere rastlamak
için o
kelimenin önce biçimsel olarak mutlaka yeni olması gerekir. Bu tür
durumlara nadir olarak rastlanmakla birlikte,
karşılaşılması halinde mutlaka yer
verilmiştir. Bu doğrultuda hazırlanın inceleme bölümündeki “aday sözcükler” iki
ana
başlık altında yer almaktadır:
1. Aday Yeni Sözcükler
2. Aday Yeni Ögeler
Do'stlaringiz bilan baham: