21-tema.“Finans sistemasi’ ha’m finans siyasati’

Janapay salıqlar - Bul salıqlar tovar ha`m xızmetlerden o’ndiriledi. Bunday salıqlarg`a aktsiz salıg`ı, qosılg`an qun salıg`ı, bajı to’lemleri t.b. kiredi.
Salıq stavkasın ha`dden tısqarı ko’terip bolmaydı, sebebi bul tu’rli keri ta`sirlerdi keltirip shıg`arıwı mu’m-kin.
Salıq mug`darın to’menletiw ekonomikalıq rawajla-nıw ha`m ma`mleket da`ramatlarının’ o’siwine alıp ke-liwin 1-bolıp amerikalı ekonomist A.Laffer ilimiy jaqtan tiykarlap bergen. Lafferdin’ pikirine muwapıq, kompa-niyalardın’ da`ramatına salıq stavkaların ha`dden tısqarı ko’teriw olardın’ kapital qoyılmalarg`a bolg`an qızıg`ıw-shılıg`ın to’menletedi, İTP ti toqtatadı, ekonomikalıq rawajlanıwdı pa`seyttiredi ha`m bular aqır-aqıbetinde ma`mleketlik byudjetke keri ta`sir ko’rsetedi.
Ma`mleketlik byudjet da`ramatları ha`m salıq stavkalarının’
artıwı ortasındag`ı baylanıstın’ grafikte ko’rsetiliwi
“Laffer qıya sızıg`” dep ataladı.


Bul jerde,
R – salıq stavkası,
R1 – salıq stavkasının’ optimal mug`darı,
V – ma`mleketlik byudjetke tu’simler,
V1 – ma`mleketlik byudjetke en’ joqarı tu’simler.

R

R1

V1

V

0


O’zbekistan Respublikasi’nda 2015 ji’lda Orayliq banktin’ qayta
qarji’landi’ri’w stavkasi 10%ten 9 protsentke tu’sirildi. Bul o’z na’wbetinde
xojali’q juritiwshi subektler ushin o’z jumis iskerligin ken’eytiriw ushin u’lken
ja’rdem esaplanadi’. 2016 jilda ma’mleketlik byudjet qa’rejetlerinin’ 59,1%
sotsiyalliq tarawg’a jumsaladi’. Sonin’ ishinde ta’lim -ta’rbiya tarawina 33,7%,
den-sawliqti’ saqlaw tarawina 14% sari’planadi’.
Bank sistemasi’nda qolg’a kirgizip atirilg’an na’tiyje ler “Moody’s Investors
Servise” ha’m “Standart&Poor’s” abirayli’xaliq arali’q finans institutlari’
ta’repinen ta’n alinbaqta. Ma’mleketimiz ga’rezsizliginin’ 20 ji’lli’g’i’
qarsan’inda “Moody’s Investors Servise” reyting agentligi ta’repinen Si’rtqi’
ekonomikali’q baylanislar “Milliy bank”ine turaqli’ reyting prognozi’ berildi.