21-ma’ruza. Transport tarmoqlarining qurish usullari: pdh, sdh, texnologiyalari, shahar va global tarmoqlarni qurishda qo‘llaniladigan transport tarmoqlarining qurilmalari

---

21-MA’RUZA.
Transport tarmoqlarining qurish usullari: pdh, sdh, 
texnologiyalari, shahar va global tarmoqlarni qurishda qo‘llaniladigan 
transport tarmoqlarining qurilmalari.
Iqtisodiy rivojlangan davlatlarda raqamli uzatish tizimlarini jalb etish
70-yillardan boshlandi. Raqamli uzatish tizimlarini qo‘llashdan acosiy maqsad 
telefon stansiyalari orasida ko‘p juftlik elektr kabellar acosida bog‘lovchi liniyalar 
hosil qilishdan iborat. Chunki raqamli uzatish tizimlari analog uzatish tizimlariga 
qaraganda shovqinga bardoshli edi. Raqamli uzatish tizimlarida signallarni uzatish 
uchun impuls kodli modulyatsiya (IKM) qo‘llaniladi va ular pleziaxron raqamli 
iyerarxiya (PDH) tizimlari deb nom olgan. Impuls kodli modulyatsiyada analog 
signallar oldin vaqt bo‘yicha diskretlanadi, so‘ngra amplituda bo‘yicha kvantlanadi 
va amplitudaning kvantlangan qiymatlari ikkilik kod yordamida kodlanadi. Telefon 
signalining maksimal chastota spektri 3,4 kGtsni tashkil qiladi, muvofiqli signalni 
qayta tiklash uchun esa diskret impulslar chastotasi ikki barobor katta, ya’ni 
diskretizatsiya chastotasi 8 kGs bo‘lishi kerak. Nutq sifatini qoniqtirish uchun 
amplitudaning 256=28 diskret sathlari yetarli va ushbu sathlarning har biri 8 bit 
yoki 1 baytga teng bo‘lgan kodlar kombinatsiyasiga almashtiriladi, shunday qilib, 
standart telefon signalini IKM usulida uzatish uchun 8 bit 8 kGs=64 kbit/s tezlik 
kerak bo‘ladi. Tezlikning ushbu qiymati barcha raqamli iyerarxiyalar uchun 
Boshlang‘ich (nolinchi) sathdir. PDH iyerarxiyasida raqamli tizimlarning tuzilishi 
quyidagi talablarga javob berishi lozim: 
-analog va diskret signallarni barcha ko‘rinishini uzatishni ta’minlash; 
-mavjud bo‘lgan va kelgusidagi aloqa liniyalarini xarakteris-tikalarini nazarda 
tutgan holda uzatish tizimining parametrlarini tanlash; 
-uzatiladigan signallarni oddiy holatda birlashtirish, ajratish va tranzit hosil qilish 
imkoniyati. 
PDH tarmog‘i Raqamli iyerarxiya teyezligi