2023-yil fevral oyida Madaniyat va turizm vazirligi Xalqaro hamkorlikni

---

3-kazus
2023-yil fevral oyida Madaniyat va turizm vazirligi Xalqaro hamkorlikni
rivojlantirish boshqarmasi xodimi U.Rasulovga nisbatan vazir o‘rinbosari
tomonidan hayfsan jazosi qo‘llanildi. Mart oyida unga intizomiy jazo
qo‘llanilganligi bois Navro‘z bayrami munosabati bilan beriladigan
mukofot puli hamda mart oyi uchun unga beriladigan ustama haqqi ham
berilmadi. Rasulov bundan norozi bo‘lib vazirga murojaat qildi. U
O‘zbekiston Respublikasi Mehnat Kodeksiga ko‘ra ustamalar
rag‘batlantirish hisoblanmasligi va intizomiy jazo amalda bo‘lganida ham
to‘lanishi lozimligini aytib, vaziro‘rinbosarini buyrug‘ini
bekor qilishini so‘radi.
Vaziyatga huquqiy baho bering.
Madaniyat va turizm vazirligi Xalqaro hamkorlikni rivojlantirish
boshqarmasi xodimi U.Rasulovga nisbatan vazir o‘rinbosari tomonidan
hayfsan jazosi qo‘llaninganligi hamda unga nisbatan Mart oyida
intizomiy jazo qo’llanilgan. Agar hodim mehnat intizomini buzganlik
holatlari ya’ni ishga muntazam kechikib kelish, belgilan me’yordan
ko’proq vaqt oralig’ida ish joyida bo’lmaslik va shu kabi korxonaning
ichki mehnat tartib qoidalarida keltirib o’tilgan holatlarda hodimga
nisbatan mehnat intizomini buzganligi uchun ish beruvchi intijomiy jazo
qo’llashga haqli, intizomiy jazoni qo’llash ishga qabul qilish huquqiga
ega bo’lgan shaxslar tomonidan qo’llaniladi. Qo’llash tartibi mehnat
kodeksi 313- moodasi asosida qo’llanoladi.Intizomiy jazoga mehnat
kodeksi 312- moddasida ko’rsatilgan jazo turlari kiradi. Ular
1) hayfsan;
2) o‘rtacha oylik ish haqining o‘ttiz foizidan ortiq bo‘lmagan miqdorda
jarima. Ichki mehnat tartibi qoidalarida xodimga o‘rtacha oylik ish
haqining ellik foizidan ortiq bo‘lmagan miqdorda jarima solish hollari
ham nazarda tutilishi mumkin. Xodimning ish haqidan jarima ushlab
qolish ushbu Kodeksning 169- 270- moddasi talablariga rioya qilingan
holda ish beruvchi tomonidan amalga oshiriladi;
3) mehnat shartnomasini bekor qilish (161-modda ikkinchi qismining 4va
5 bandlari).
Ushbu moddada nazarda tutilmagan intizomiy jazo choralarini qo‘llanish
taqiqlanadi.
Belgilangan va intizomiy jazoning qo’llash aniqlangan kundan e`tiboran
1 oy muddatdan kechiktilmagan hollatda qo’llaniladi. Mehnat kodeksi
314- moddasi belgilangan. Amal qilish muddatlari kodeksning 315-
modda intizomiy jazoning amal qilish muddati. Intizomiy jazoning amal

---

qilish muddati jazo qo‘llanilgan kundan boshlab bir yildan oshib ketishi
mumkin emas. Agar xodim shu muddat ichida yana intizomiy jazoga
tortilmasa, u intizomiy jazo olmagan deb hisoblanadi.
Intizomiy jazoni qo‘llagan ish beruvchi o‘z tashabbusi bilan, xodimning
iltimosiga binoan, mehnat jamoasi yoki xodimning bevosita rahbari
iltimosnomasiga ko‘ra jazoni bir yil o‘tmasdan oldin ham olib tashlashga
haqli.
U.Rasulovga nisbatan qo’llanilgan intizomiy jazo vaqtida unga ustama
haqqiva rag’batlantirish, mukofat so’mmalari berillishi lozim. Xodimning
malakasiga, bajaradigan ishining murakabligi, miqdori, sifati va
sharoitiga qarab to’llanadigan mehnat uchun mukofatlar ( ustamalar) va
rag’batlantiruvchi to’lovlar mehnat haqi hisoblanadi. Mehnat kodeksi
243- moddasida belgilab qo’yilgan.
Xulosa:
Yuqorida ko’rsatilgan qonunlarga asoslanib shuni aytishimiz mumkinki
U. Rasulovni bergan talabi asosli hisoblandi. Rasulovga ustama va
mukofot so’mmalari to’lab berilishi lozim deb hisobleyman.
F. Adabiyot: Mehnat kodeksi