2021-yil 25-noyabr 2021-yil

1-
расм
.
Ўзбекистон Республикасида инновацияларга қилинганҳаражатлар ва ишлаб чиқарилган инновацион
маҳсулотлар динамикаси
Иқтисодчиларнинг инвестиция масалаларига катта эътибор қаратишлари миллий иқтисодиётнинг инвестиция соҳасида
юқори натижаларга эришишдаги қийин аҳволи билан боғлиқ бўлиб
,
бу бевосита мамлакатдаги умумий ижтимоий
-
иқтисодий
вазият билан бирга келади ва унга қуйидаги омиллар сабаб бўлади
:
корхоналарда молиявий ресурсларнинг етишмаслиги ва ноқулай ҳамда самарасиз солиққа тортиш тизими
;
асосий воситаларнинг ахлоқий ва жисмоний жиҳатдан сезиларли даражада эскириши ҳамда ишлаб чиқаришнинг мутлақ
ҳажмининг пасайиши
;
фонд бозорининг ривожланмаганлиги ва сиёсий беқарорлик ҳамдаинфлятсион жараёнларнинг кучайиши
.
Мамлакатимизда иқтисодий ислоҳотларни созлашнинг энг муҳим йўналишларидан бири бу инвестиция фаолияти
самарадорлигини ривожлантириш ва такомиллаштиришдан иборат бўлиб
,
бу
,
биринчи навбатда
,
мустақилликнинг дастлабки
даври ва амалга оширилмай қолган иқтисодий ислоҳотларга
,
миллий иқтисодиётнинг барқарор ҳолатига ҳамда унинг фаолияти
самарадорлигининг ошишига олиб келмаганлиги билан боғлиқ
.
Бу эса ўз навбатида ҳар қандай ривожланиш ва ҳалқаро
интеграциялашув кенг миқёсли инвестицияларсиз иқтисодий тикланиш мумкин эмаслигини тасдиқлади
(2-
жадвал
).
2-
жадвал
Ўзбекистон Республикасининг ялпи ички маҳсулот ҳажми ва асосий капиталга ўзлаштирилган инвестицилар
динамикаси
Кўрсаткичлар
2000 
й
. 2005 
й
. 2010 
й
. 2015 
й
. 2020 
й
.
2020
йилнинг
2000 
йилга
нисбатан ўзгариши
(+, -)
ЯИМ
,
млрд
.
сўм
3255,6 15923,4 78936,6 221350,9 602551,4
599295,8
Асосий капиталга
ўзлаштирилган
инвестициялар
,
млрд
.
сўм
744,5 3165,2 16463,7 44810,4 210195,1
209450,6
Аҳоли жон бошига
умумий даромад
,
минг
сўм
96,4 371,8 2192,8 5410,6 12279,1
12182,7
Жадвал маълумотларидан кўринадики
,
Ўзбекистон Республикасининг ялпи ички маҳсулот ҳажми
2020 
йилда
2000 
йилга
нисбатан
599295,8 
млрд
.
сўмга ошиб
, 602551,4 
млрд
.
сўмга тенг бўлган
.
Бу даврда асосий капиталга ўзлаштирилган
инвестициялар ҳажми мос равишда
209450,6 
млрд
.
сўмга ўсиб
, 210195,1 
млрд
.
сўмга етган
.
Юқорида таъкидланганидек
,
мамлакат
иқтисодиётига киритилган инвестиция ишлаб чиқаришни ривожлантириш
,
аҳоли бандлигини таъминлаш ва даромадини
оширишга олиб келади
.
Шундан келиб чиқадиган бўлсак
,
аҳоли жон бошига умумий даромад
2020 
йилда
2000 
йилга нисбатан
12182,7
минг сўмга ошиб
12279,1 
минг сўмга тенг бўлган
.
Таҳлил натижаларидан келиб чиққан ҳолда
,
иқтисодий таърифга кўра
,
инвестициялар
- 
бу
“
саноат
,
қишлоқ хўжалиги
,
транспорт ва иқтисодиётнинг ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш соҳаларининг бошқа тармоқларига узоқ муддатли капитал
қўйилмалар кўринишида амалга ошириладиган харажатлар мажмуи
”-
деб тавсифлаш мумкин
.
Давлат сармояларининг бир қисми
умумий иқтисодий жараённи
,
экологик вазиятни
,
ижтимоий барқарорликни таъминлашга ёки иқтисодий самарадорлиги
олдиндан номаълум бўлган техника ва технологиянинг тубдан янги соҳаларини яратишга қаратилган
.
Бироқ
,
кучли корхоналар
ҳам
,
трансмиллий корпорациялар ҳам технологик ютуқларнинг харажатларини қоплай оладилар
.
Кенг маънода
,
инвестиция
мамлакат иқтисодиётининг ўсиши ва ривожланишини молиялаштириш учун зарур бўлган механизмни беради
.
0
2000
4000
6000
8000
10000
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
0
10000
20000
30000
40000