2021 development issues of innovative economy in the agricultural sector

Ключевые 
слова:
цифровая экономика, «Поля
-
стол(дастурхан)», 
«Ветаптека
-
животноводческая компания», виды услуг, инфраструктура, животноводство, сельское хозяйство, 
морковь, промышленность, инновации, технологии, сублимация, экономическая эффективность и 
др.
 
 
Annotation
: The article deals with innovative opportunities for the use of digital technologies in 
the development of service infrastructure in the agricultural sector, the introduction of new types of 
services, opportunities to increase their economic efficiency, inter-sectoral relations, comparative analysis 
of economic efficiency, future prospects in crop production and animal husbandry "Fields-house", "Fields-
table (dasturkhan)", "Shop-consumer", "Greenhouse-consumer", "Warehouse-table (dasturkhan)", 
"Chemical warehouse-fields", "Vet pharmacy-livestock company", "Fields-livestock complex". problems 
in the organization of services, ways to solve them, scientific and practical recommendations and a list of 
sources used.
 
Key words: 
Digital economy "Fields-table (dasturkhan)", "vet pharmacy-animal breeding 
company", types of services, infrastructure, animal husbandry, agriculture, carrots, industry, 
innovation,technology,sublimation, economic efficiency, etc. 

---

565 
 
 
“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE 
AGRICULTURAL SECTOR”
 
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021. 
Web: 
http://conference.sbtsue.uz/uz
 
Ўзбекистон Республикаси президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлис Сенати ва 
Қонунчилик палатасига қилган Мурожаатномасида “2020 йил –
Илм
-
маърифат ва рақамли 
иқтисодиёт йили” деб эълон қилинди. Шундан кейин фуқароларда “рақамли иқтисодиёт” атамаси 
ҳақида кўплаб саволлар туғила бошлади.
 Huquqiy axborot 
канали
“рақамли
иқтисодиёт” 
атамасининг
мазмунини
очиб
берувчи
мақола
эълон
қилди
. 
Ушбу мақолаларда унга таърифлар 
берилди.
 
Рақамли иқтисодиёт–
бу иқтисодий, ижтимоий ва маданий алоқаларни рақамли 
технологияларни қўллаш асосида амалга ошириш тизимидир. Баъзида у интернет иқтисодиёти, 
янги иқтисодиёт ёки веб
-
иқтисодиёт деган терминлар билан ҳам ифодаланиб келинади. 
 
Америкалик
дастурчи
Николас
Негропонте
1995 
йилда
“рақамли
иқтисодиёт” терминини
амалиётга
киритганлиги
айтилади
. 
Ҳозирда
бу
истилоҳни
бутун
дунёдаги
сиёсатчилар
, 
иқтисодчилар
, 
журналистлар
, 
тадбиркорлар–деярли
барча
қўлламоқда
. 2016 
йилда
Бутунжаҳон
банки
дунёдаги
рақамли
иқтисодиётнинг
аҳволи
ҳақида
илк
марта
маъруза
эълон
қилди
(“Рақамли
дивидендлар”). Рақамли
иқтисодиётнинг
оддий
иқтисодиётдан
фарқини
ажратиш
учун
икки
мисол
келтирамиз
: 1) 
Киши
оиласига
сабзавот
маҳсулотлари
керак
бўлди
. 
Магазинга ёки бозорга бориб
ўзи бевосита танласа ва нақд пулга сотиб олса, бу анъанавий иқтисод. 2)Телефонда ёки 
телеграмдаги бирон савдо боти орқали ўзига маъқул товарни танлаб, товар эгасига пулни электрон 
тўлов тизими орқали тўлаш ва товарни етказиб бериш хизмати орқали олиш –
рақамли иқтисодиёт 
дейилади. Унинг қўлайликларидан кўп ҳолда фойдаланиб келмоқдамиз. Айниқса пандемия даврида 
рақамли иқтисодиёт тизимига ўтиш тезлашгандек бўлди. 
 
Рақамли иқтисодиёт
–
бу янги технологиялар, платформалар ва тадбиркорлик, 
ишбилармонлик, бизнес моделлари яратиш ва уларни кундалик ҳаётга жорий этиш орқали мавжуд 
иқтисодиётни янгича тизимга кўчириш деганидир. Меҳнатга тўланадиган маошларимиз, моддий 
рағбатлантириш маблағлари, пластик карталарга туширилиши, телефон орқали озиқ овқат 
маҳсулотларига, бошқа зарурий товарларга буюртмалар бериш ва «Магазин
-
уй», «Дала
-
дастурхон», «Ошхона
-
истеъмолчи», «Магазин
-
истеъмолчи», «Дала
-
чорвачилик мажмуаси» ҳамда 
электрон тўлов орқали коммунал хизматлар, телефон, интернет ва бошқа маҳсулот ва хизматларга 
тўлов қилишларимиз, электрон тарзда солиқ декларацияси топширамиз, картадан картага пул 
ўзкатамиз, уйга таом буюртма қиламиз ва ҳоказо. Самарқанд шаҳрида 1989,1990,1991 йиллар 
давомида қишлоқ хўжалик маҳсулотларини (жумладан:мева
-
сабзавотларни) “Буюртма столи” 
орқали истеъмолчиларга етказиш бўйича “Дала
-
магазин”, “Магазин
-
уй” ва бошқа хизмат турлари 
ва шакллари кўринишида ташкил этилган эди. Товар айланмаси буюртма столига эга бўлган 
дўконларда 1,3
-
1,5 баробарга ошганлиги институт педагог
-
олимларининг илмий
-
амалий 
изланишлари натижасида иқтисодий таҳлил қилиб борилган, кейин эса ўз фаолиятини тўхтатди. 
 
Самарқанд вилоятида етиштирилган маҳсулотлар кесимида иқтисодий таҳлил 
қилганимизда, 2020 йилда энг юқори кўрсаткич мевачилик тармоғида бўлиб, 49 
фоиз,чорвачиликнинг балиқчилигида
38,9 фоиз рентабеллик даражасига эга бўлган. Илмий 
изланишлар шуни кўрсатмоқдаки, хориж капитали билан ишлаётган корхоналарнинг аграр соҳада 
хизмат кўрсатиш инфратузилмасидаги улуши 20 фоизни ҳам ташкил қилмайди. Ривожланган 
мамлакатлар билан амалга ошириладиган ҳамкорлик, рақамли иқтисодиётни жорий этиш 
имкониятини яратишни янада тезлаштиради. Масалан, АҚШ билан Ўзбекистон ўртасида 2020 
йилнинг 8 ойида 240 та Қўшма корхона ташкил қилинди ва рўйхатдан ўтди. Охирги 3 йилда Россия 
капитали билан Ўзбекистонда ишлайдиган корхоналар сони бугун 2000 тадан ошди. Ўзбекистон 
Республикаси Давлат статистика қўмитаси маълумотларини таҳлил қилганимизда, 2021 йил 1 
январь ҳолатига республикада рўйхатдан ўтган хорижий капитал иштирокидаги корхона ва 
ташкилотлар сони 12,3 мингтани ташкил этиб, улардан 11,8 мингтаси фаолият юритмоқда, 500 таси 
ўз фаолиятини ҳар хил сабабларга кўра тўхтатганлар.
Қўмита
 
хабарида айтилишича, фаолият 
кўрсатаётган хорижий капитал иштирокидаги корхоналар сони ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 
1 
399 тага ошган. Хорижий капитал иштирокида фаолият кўрсатаётган корхоналарнинг давлатлар 
кесимида сони қуйидагича: Россия –
2093та; Хитой –
1799та;
Туркия –
1576та; Қозоғистон –
919та; 
Корея
–
888та. Хорижий капитал иштирокида янги ташкил этилган корхоналарнинг давлатлар 

---

566