2021 development issues of innovative economy in the agricultural sector

 
 
“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE 
A
GRICULTURAL SECTOR”
 
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021. 
Web: 
http://conference.sbtsue.uz/uz
 
бюджет, банк, мол етказиб берувчилар билан бўладиган ҳисоб –
китоб
ишлари
ўз
муддатида
амалга
оширилади.
Молиявий
интизомга
риоя
қилмаслик,
дебиторлик ва кредиторлик қарзларини ортиб 
кетишига олиб келади ва муддати узайтирилган
қарзларни
сурункали
давом
етиши
банкротлик
аломатларини вужудга
келтиради.
Бинобарин, молиявий натижаларни таҳлил қилишдан кўзланган асосий мақсад фойда турлари 
ва уларнинг ўзгаришига таъсир етувчи ижобий ва салбий омилларни ҳисоблаш ҳамда фойда 
миқдорини ошириш бўйича ички хўжалик имкониятлари суммасини аниқлаш, уларни ишлаб 
чиқаришга сафарбар қилишдан иборат
.
Молиявий натижалар таҳлилида қўлланиладиган асосий кўрсаткичлар каторига эса корхона 
фойдалилиги ёки натижавийлиги кўрсаткичлари, бозор активлиги кўрсаткичлари киритилади. 
Корхона фойдалигини характерловчи асосий кўрсаткичлар сифатида рентабеллик кўрсаткичлари 
олинади. Бозор активлиги кўрсаткичларига акциялар, кимматли қоғозларнинг фойдалилик 
даражасини характерловчи кўрсаткичлар киритилади. Улар қаторига битта акцияга тўғри келадиган 
хисоб фойдаси (солиқ тўловига қадар бўлган фойда), битта акция тўғри келадиган соф фойда, битта 
акцияга тўғри келадиган дивиденд суммаси, акциянинг баҳоси ва фойдаси орасидаги нисбат 
коэффициентлари киради.
Молиявий натижалар таҳлил ташқи ва ички субъектлар томонидан олиб борилади. Ички 
сўбъектлар томонидан олиб бориладиган таҳлил ички молиявий таҳлил каторига киритилиб факат 
шу корхонанинг ходимлари томонидан олиб борилади. 
Молиявий хисоботнинг бетарафлиги шундаки, ундан хам ички хам ташки ахборот 
фойдаланувчиларнинг манфаатлари мужассамлашган. Ички молиявий таҳлилда корхонада кўпроқ 
молиявий натижаларни юзага чиқиш ўрни, шакли бўйича ўзгаришларига аҳамият берилади. Яъни 
уларнинг аналитик қаторига кўпроқ
аҳамият берилади.
Ташқи таҳлил субъектларига эса солиқ органлари, банк ташкилотлари, акционерлар, мулк 
эгалари, инвесторлар, шунингдек корхона фаолияти билан билвосита қизиқувчи учинчи шахслар 
кириши мумкин.Уларни кўпроқ корхонанинг фойдалилик даражаси ва унинг йиллар бўйича 
ўзгаришлари қизиқтиради. 
Хўжалик юритувчи субект фаолиятининг молиявий натижалари қуйидаги кўрсаткичлар 
билан тавсифланади: 
Молиявий фаолият натижавийлиги юзасидан: 

шаклланиши бўйича: ялпи фойда, маржинал фойда, солиқ тўловига қадар фойда, соф фойда; 

шаклланиш манбаси бўйича: маҳсулот сотишдан фойда, бошқа активларни сотишдан
фойда, сотишдан ташқари операциялардан фойда; 

фаолият тури бўйича
-
асосий фаолиятдан, молиявий фаолиятдан, инвестицион фаолиятдан 
фойда; 

олинишининг даврийлиги бўйича
-
доимий фойда, фавқулодда фойда; 

ишлатилиши бўйича 
- 
дивиденд тўловларига йўналтирилган фойда, тақсимланмаган фойда 
(капиталлашув) турлари таркибланади; 
Фойдани бошқариш юзасидан қуйидаги мақсадлар белгиланади; 

фойдани максималлаштириш; 

фойдага ега бўлиш юзасидан таҳликалами оптимал даражагача камайтириш; 

фойданинг юксак сифатлилигини таъминлаш; 
мулк егаларига дивиденд тўлашни кўзланган даражасини таъминлаш;

тақсимланмаган фойда ҳисобидан инвестициялашнинг етарли миқдорига еришиш; 

корхонанинг бозор қийматини ошириш; 

корхона ходимларини фойданинг тақсимотида қатнашиши юзасидан самарали дастурлар 
ижросини таъминлаш.
Молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисобот шаклининг асосий кўрсаткичларига қуйидагилар 
киритилади.
(1-
жадвал)

---

168