2021 development issues of innovative economy in the agricultural sector

 
Калит сўзлар
: маҳсулот сифати, қурилиш сифати, сифатни ошириш концепцияси, сифатни 
бошқаришнинг уч босқичли модели.
 
Аннотация.
 
Данная статья посвящена проблеме управления качеством продукции в сфере 
строительства. Авторами предложена усовершенствованная модель концепции непрерывного 
повышения качества в строительстве.
 
Ключевые слова
: качество продукции, качество строительства, концепция повышения 
качества, трёхступенчатая модель управления качеством.
 
Abstract.
This article is devoted to the problem of product quality management in the construction 
industry. The authors propose an improved model of continuous quality improvement concept in 
construction. 
 
Keywords:
product quality, construction quality, quality improvement concept, three-stage quality 
management model. 
1
СамДАҚИ “Қурилиш иқтисодиёти ва менежмент” кафедраси мудири, и.ф.н., доцент,

Tel: [phone],

E-mail: 
[e-mail]
  
2
СамДАҚИ “Қурилиш иқтисодиёти ва менежмент” кафедраси доценти, т.ф.н., 
Tel: [phone],
E-mail: 
[e-mail]
 

---

199 
 
 
“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE 
AGRICULTURAL SECTOR”
 
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021. 
Web: 
http://conference.sbtsue.uz/uz
 
Қурилиш соҳасида маҳсулотнинг юқори сифат даражасига кўтариш муҳим назарий ва 
амалий муаммо ҳисобланади. Ушбу муаммонинг долзарблиги Ўзбекистон иқтисодиёти 
ривожланишининг замонавий босқичида янада ошиб бормоқда. 2017 йилда асосий капиталга 
ўзлаштирилган инвестиция 60719,2 млрд. сўмни ташкил қилган
бўлса, 2020 йилда ушбу кўрсаткич 
202000,1 млрд сўмга етган, яъни 3,3 баробар ошган.[1] Инвестицияларнинг бундай даражада ўсиб 
бориши Қурилиш ишлари ҳажмининг ўсишига туртки бўлиб, ўз навбатида лойиха
-
қурилиш ва 
қурилиш материаллари корхоналарининг сонини кескин ошиб боришига сабаб бўлмоқда. 2021 йил 
1 январ ҳолатига қурилиш ташкилотлари сони 40950 тадан ошган, фақатгина 2020 йилда 6022 та 
янги қурилиш корхонаси ташкил этилган. 
Бундай ҳолатда қурилишнинг моддий
-
техник базаси ва ишлаб чиқариш салоҳиятининг 
талабдан орқага қолиши табиийдир. Ўзбекистон Республикаси қурилиш вазирлиги томонидан 
юритилаётган қурилиш пудрат ташкилотларининг электрон рейтингини таҳлил қиладиган бўлсак, 
мониторинг юритилаётган 38630 та қурилиш ташкилотларининг 19287 таси ёки 49,9 % энг паст 
даражали “D” гурухга мансуб.[2] Натижада қурилаётган объектларда кўплаб камчиликлар пайдо 
бўлмоқдаки, улар ўз вақтида аниқлаш, бартараф қилиш ва олдини олиш соҳанинг энг йирик 
муаммосига айланган. Мамлакатимиз Президентининг 2020 йил 5 февралдаги 
4586-
сонли қарорида 
қурилиш соҳасида сифат назоратини тубдан ислох қилиш ва унинг самарадорлигини ошириш 
вазифалари белгиланган.[3] Айниқса, қурилишда сифат назорати тизимини «Шаффоф қурилиш» 
миллий ахборот тизимига уйғунлаштириш вазифалари эътиборга лойиқдир. Бунинг учун сифат 
назоратининг давлат тизимини тўлиқ рақамлаштириш билан бирга қурилиш соҳаси субъектларида 
ички рақамли ахборот тизимларини яратиш зарур бўлади.
Қарордаги вазифаларнинг бажарилиши нафақат ташкилий
-
иқтисодий масалаларни, балки 
кўп жихатдан сифат назоратининг услубий масалаларини ҳал этилишини талаб қилади. Саноатнинг 
бошқа тармоқларига қараганда қурилишда сифат муаммоси илмий
-
услубий мезанизмлар билан 
етарли таъминланмаган.
Қурилишда сифатни бошқаришнинг хусусияти шундан иборатки, меъёрий сифат 
даражасига эришиш нуқсонликка барҳам берилишини кафолатламайди. Қурилиш соҳасидаги 
меъёрлар ва қоидалар мажмуасидан жой олган талабларни бажариш жараёнида
уларга риоя 
қилмаслик ҳолатлари бошқа соҳаларга қараганда анча кўп учрайди. Бунинг сабаблари бир қанча:
Биринчидан, қурилиш маҳсулотидаги нуқсонларнинг вужудга келиш жойи ва моҳияти 
турлича бўлиши. Нуқсон меъёрий ҳужжатдан келиб чиқиши, лойиҳада кузатилиши, қурилиш 
материали сабабли пайдо бўлиши, қурилиш ишлаб чиқариши вақтида йўл қўйилиши, ҳаттоки 
объектни дастлабки эксплуатация вақтида ҳам пайдо бўлиши мумкин;
Иккинчидан, 
меъёрий 
талабларда 
“нуқсонсиз 
маҳсулот” 
тушунчасининг 
аниқлаштирилмаганлиги. Кўп ҳолатларда тузатиш киритилган маҳсулот ҳам сифатли ёки талабга 
жавоб берадиган деб тан олинади; 
Учинчидан, нуқсонлик учун жавобгарлик доирасининг ноаниқлиги. Бунда нуқсон келиб 
чиқиши учун масъул шахс жавобгарликка тортилиши қийин бўлади ва одатда нуқсон аниқланган 
босқич учун жавобгар айбдор деб топилади;
Тўртинчидан, сифатнинг меъёрий даражасига тизимли ёндашилмаганлик. Бунда 
нуқсонларнинг функционал жихатдан ўзаро боғланмаганлиги, сабаб
-
натижа занжирининг узилиб 
қолиши, нуқсонлик бўйича мониторинг юритишнинг услубий жиҳатлари сабаб бўлиши мумкин;
Бешинчидан, сифатни ошириш концепциясининг илмий асосланмаганлиги. Бугунги 
кундаги қурилиш соҳасида сифатни бошқариш нуқсонликни бартараф қилиш концепциясига 
асосланади, яъни якуний қурилиш маҳсулотида нуқсонларнинг келиб чиқишини олдини олиш 
мақсадига бўйсунади, яъни қурилишнинг бош мақсади нуқсонларни тузатиш ва истеъмолчига 
яроқли маҳсулотни топширишдир. Демак, меъёрдаги талабни ортиғи билан бажариш ҳам ҳуқуқий, 
ҳам иқтисодий томондан қурилиш субъектлари учун манфаатли бўлмайди. Ушбу концепция 
доимий ривожланишга зид бўлади, чунки сифатнинг энг юқори даражаси –
бу стандартда қўйилган 
талабдир. 

---

200