2021 development issues of innovative economy in the agricultural sector

 
 
“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE 
AGRICULTURAL SECTOR”
 
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021. 
Web: 
http://conference.sbtsue.uz/uz
 
Elektr tarmoqlarida isroflarni kamaytirish yoqilg’ini iqtisod qilishning muhim manbalaridan 
biridir.Elektr energiya isroflarini tahlil qilishda isrof asosan qo’yidagi turlarga ajratiladi: isrofning 
hisobot qiymati; isrofning hisobiy yoki texnik qiymati; tijoriy isroflar.Elektr energiya isrofini
kamaytirish uchun ko’plab tadbirlar ishlab chiqilgan bo’lib, ulardan eng optimalini tanlash masalasi 
murakkab bo’lganligi uchun ularni klassifikatsiyalash, ya‘ni turlarga ajratishga ehtiyoj
hosil qildi. 
Bunday tadbirlar asosan uch guruhga bo’linadi: tashkiliy, texnik va elektr 
energiyani hisobiy va texnik hisobga olish tizimlarini takomillashtirish tadbirlari. 
Tashkiliy tadbirlarni joriy qilish hech qanday qo’shimcha
kapital xarajatlarni talab etilmaydi. 
Texnik tadbirlar esa kapital xarajatlarni talab etadi. Isroflarni yopiq konturlarning nojinsliligini bartaraf
etish hisobiga kamaytirish. Elektr iste’molchilarini ta‘minlashda yuqori ishonchlilikni ta‘minl
ash 
maqsadida yopiq tarmoqlardan foydalaniladi. Bundan tashqari yopiq tarmoqlardan foydalanilganda,
isroflarni ochiq tarmoqlardagiga nisbatan kamaytirish imkoniyatlari paydo bo’lishi mumkin. 
Yopiq 
tarmoq bir jinsli bo’lganda ulardan iste‘molchilarga q
uvvat uzatish eng kam isroflarda amalga oshadi.
Bunday tarmoqlar konturni tashkil etuvchi shoxobchalarning aktiv va reaktiv qarshiliklarining
nisbatlari bir xilligi bilan xarakterlanadi, ya‘ni
𝑥
𝑖
𝑟
𝑖
= 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡
Nojinsli (bir jinsli bo’lmagan) yopiq elektr tarmoqlarda konturni tashkil 
etuvchi shoxobchalarning qarshiliklari nisbatlari turlichadir. Bunday tarmoqlarda quvvatlarning
tabiiy taqsimlanishi to’la qarshilik z=r+jx bo’yicha amalga oshadi. Yopiq tarmoqda quvvatning undagi 
isrofni eng kam bo’lish holatiga mos keluvchi iqtisodiy taqsimlanishi uni faqat aktiv qarshilik bo’yicha 
taqsimlanishi bilan bir hil bo’ladi. Nojinsli yopiq elektr tarmoqda quvv
atlar oqimining iqtisodiy
taqsimlash
imkoniyatlarini o’rganish uchun bir konturli yopiq tarmoqni ko’rib o’tamiz 
( 1,a-
rasm). Sxemalarda ko’rsatilgan
𝐼
1
, 𝐼
2 ,
𝐼
1𝑒 ,
𝐼
2𝑒
toklar konturda quvvatlar tabiiy va iqtisodiy
taqsimlangan holatlarga mos kelib, mazk ur tarmoq uchun ularning qiymatlari Kirxgofning birinchi
va ikkinchi qonunlaridan foydalanib, quyidagicha hisoblanishi mumkin: 
𝐼
1
= 𝐼
𝑛
∙
𝑟
2
+𝑗𝑥
2
𝑟
1
+𝑟
2
+𝑗(𝑥
1
+𝑥
2
)
𝐼
2
= 𝐼
𝑛
∙
𝑟
1
+𝑗𝑥
1
𝑟
1
+𝑟
2
+𝑗(𝑥
1
+𝑥
2
)
𝐼
1𝑒
= 𝐼
𝑛
𝑟
2
𝑟
1
+𝑟
2
𝐼
2𝑒
= 𝐼
𝑛
𝑟
1
𝑟
1
+𝑟
2
1-rasm. Nojinsli yopiq elektr tarmoqda quvvatlar oqimining iqtisodiy taqsimlash 
sxemasi 
Agar 1,a-rasmda tasvirlangan konturda tarmoqning nojinsliligi tufayli
tenglashtiruvchi tok
𝐼
𝑘𝑜𝑛
oqadi deb hisoblasak (1,v-rasm), u holda tabiiy va
iqtisodiy taqsimlanish holatlari uchun toklar qo‗yidagi ifodalar bilan bog‗langan:

---

184