2021 denov tadbirkorlik va pedagogika instituti ijtimoiy – gumanitar fakulteti «ilmiy tadqiqotlar metodologiyaSI»

ILMIY TADQIQOT METODOLOGIYaSI FANI BO‘YIChA
TESTLAR

1. 
   Maktab va kollejlarda o‘quvchilar tabiat jamiyat va inson to‘g‘risida…
   

a) dastlabki tayanch ilmiy tushuncha va tasavvurlarni o‘zlashtirib oladilar;
b) to‘liqsiz o‘zlashtirib oladilar;
v) hissiy-konkret tasavvurlar va tushunchalarni o‘rganadilar;
g) bilimlar majmuasini o‘zlashtirib oladilar.

2. Fan bu:

a) tadqiqotchilar faoliyatini tashkillashtiradigan, yangi bilimlarni ishlab chiqaradigan va amaliyotga joriy qiladigan ijtimoiy institutdir;
b) mutaxassislar faoliyatini birlashtiradigan ilmiy jamoadir;
v) bilim ishlab chiqaradigan va istemolchilarga tarqatadigan muassasadir;
g) ilmiy izlanishlar olib boradigan sohadir.

3. Fanni harakatlantiruvchi kuch bu:

a) yangi bilimlar va loyihalar ishlab chiqishga, ixtirolar qilishga qodir tadqiqotchilar;
b) fan sohasida mavjud bo‘lgan muassasalar;
v) ilmiy jamoalar faoliyati;
g) ilmiy axborotni tashkil qilish tizimlari.

4. Bilish faoliyati, axborot bilan ishlash va tadqiqot usullarini o‘rganadigan ta’limot bu:

a) ilmiy tadqiqot metodologiyasi;
b) bilish falsafasi;
v) informatika;
g) gnoseologiya.

5. Magistraturada qaysi turdagi muammolar o‘rganiladi?

a) izlanish va yangi natijalarni olishga yo‘naltirilgan ilmiy muammolari;
b) yetarli tushuntirilmagan faktlar;
v) tadqiqotchilar qiziqish o‘yg‘otgan masalalar;
g) tanlangan yo‘nalishga doir ob’ektlar va gipotezalar

6. Sifatli ilmiy ish bu:

a) muammo bo‘yicha qilingan yangi xulosa yoki kashfiyot, natija esa amaliyotga joriy etilgan;
b) ilmiy muammo reja asosida hal etilgan;
v) natija matbuotda chop etilgan;
g) muammo hal etilgan bo‘lib, natija hisobotda aks etilgan.
7. Tadqiqotchining kasbiy malakasi bu:
a) tadqiqotchi uchun zarur bo‘lgan fazilatlarga ega bo‘lish, tadqiqot usullari va vositalaridan samarali foydalana bilish;
b) ilmga chanqoq bo‘lish;
v) tadqiqotchilik faoliyatini muntazam olib borish;
g) tirishqoqlikka ega bo‘lish, reja asosida faoliyat ko‘rsatish.

8. Tadqiqot motivatsiyasi nima?

a) izlanishni faollashtiradigan istak, tadqiqotga yo‘nalish, energiya va ko‘rsatma beradigan ruhiy holat;
b) izlanishni maqsadi, tadqiqotchini hohish, faolligi;
v) faoliyatni tartibga soladigan emotsional kayfiyat;
g) tadqiqotchi uchun ijod qilish orzusi.

9. Tadqiqot deganda nimani tushunamiz?

a) yangilikni kashf qilish va ilmiy qadriyatlarni yaratilgan yo‘naltirilgan aqliy mehnatning ixtisoslashgan turi;
b) izlanishni izchil amalga oshirish faoliyati;
v) bilimlarni muntazam ishlab chiqish jarayoni;
g) reja asosida ob’ektlarni o‘rganish.

10. Tadqiqot texnologiyasi bu:

a) ilmiy faoliyatni tashkil qilishga doir qoidalar, talabalar va tavsiyalar tizimi;
b) tadqiqot maqsadi va vazifalarini asoslash;
v) tadqiqotni ma’lum metodika asosida olib borish;
g) izlanishni tizimli va izchillik bilan amalga oshirish.

11. Tadqiqotda zehn nimani bildiradi?

a) tushunish qobiliyati, tafakkurni o‘tkirligi;
b) ishtiyoq, farosatni ishlatish;
v) ilmga bo‘lgan qobiliyat;
g) ruhiy-intellektual zaxira

12. Ilmiy ijodiyot bu:

a) kashfiyot, ixtiro qilish, yangi ilmiy qadriyatlarni yaratish;
b) izlanish faoliyati bilan shug‘ullanish;
v) fanda tadqiqot olib borish;
g) ilmiy asarlar yozish.

13. Ijod qilish qobiliyati bu:

a) tafakkur teranligi;
b) muammoni qo‘yish va hal qilish;
v) bilimni boyitib borish;
g) tahliliy fikrlashga moyillik.
14. Tafakkurning ratsionallik xislatini namoyon etadi:
a) mantiq qonun-qoidalari va faktlarni tahlil qilishga asoslangan aqliy bilish;
b) voqelikni tushuntirish qobiliyati;
v) verbal va ratsional tarzda fikrlash;
g) ob’ekt haqida aniq fikrlash.

15. Ilmiy ratsionallik normalari bu:

a) mantiqiylik, asoslanganlik, isbotlanganlik, faktlarga tayanib tushuntirish;
b) ratsional hukm chiqarish;
v) natijalarni asoslash, tajribada tasdiqlash;
g) muammolarni to‘g‘ri qo‘yish va asoslash.

16. Mantiqiy fikrlash yetarli bo‘lmagan vaziyatlar:

a) o‘ta murakkab, ziddiyatli tomonlarga ega bo‘lgan ob’ekt;
b) mushohadaning kuchi yetmay qolishi;
v) matematik usuldan foydalanish samara bermaydi;
g) yechimi borligi noma’lum bo‘lgan muammo.

17. Ilmiy bilishda noratsionallik bu:

a) mantiqiy fikrlash, ratsional anglash amal qilmaydigan xislat, intuitiv bilish;
b) ob’ektni nogohon takfirlash;
v) to‘satdan g‘oyani olg‘a surish;
g) qalban mushohada qilish.

18. Yangi g‘oyani ong, anglash qatlamiga olib chiqadigan ruhiy mexanizm bu:

a) intuitsiya;
b) tasavvur qilish;
v) xulosa chiqarish;
g) kashfiyot qilish

19. Tadqiqotda yangi g‘oyani hosil bo‘lishi bu:

a) davriy va nodavriy (intuitiv) tarzda namoyon bo‘ladigan ijodiy jarayon;
b) doimo tadqiqot bilan shug‘ullanish natijasi;
v) muammoni qo‘yish va yechimini topish;
g) izlanishda natijaga erishish

20. Ratsionallik mezonlariga ega bo‘lgan bilim sohasi bu:

a) ilmiy bilim;
b) hayotiy bilim;
v) amaliy bilim;
g) badiiy bilim.

21. Ixtisoslashgan bilish faoliyati bu:

a) ilmiy tadqiqot;
b) voqelikni in’ikos etish;
v) ongda ilmiy tasavvurlar hosil qilish;
g) ilmiy muassasada faoliyat ko‘rsatish.

22. Ilmiy bilish bu:

a) ob’ektning xossa va qonuniyatlarini tushuntirib beradigan, ilmiylik mezonlariga asoslanadigan bilish jarayoni;
b) tasdiqlangan reja asosida tadqiqot olib borish;
v) empirik ma’lumotlar yig‘ish va ularni o‘rganish;
g) jamiyatni ilmga bo‘lgan ehtiyojini qondirish.

23. Tadqiqotda qo‘llaniladigan ilmiylik mezonlari:

a) ob’ektivlik, isbotlanganlik, aniqlik, tajribada tasdiqlash.
b) oqilonalik, mohirlik, usuldan foydalana bilish;
v) faktlarga tayanish, muammoni to‘g‘ri qo‘yish, g‘oyalarni asoslash;
g) izchillik, aniqlik va samaradorlik.

24. Qaysi ilm dargohida geografik va kartografik tadqiqotlar olib borilgan?

a) Bag‘doddagi «Bayt ul xikma»da;
b) Aleksandriyadagi Muzeonda;
v) Platon akademiyasida;
g) Aristotelni Litseonida

25. Ilmiy tadqiqot turlari bu:

a) fundamental, empirik, eksperimental, texnologik va kompleks tadqiqotlar;
b) xududiy, mantiqaviy va xalqaro hamkorlik doirasidagi tadqiqotlar;
v) texnik, nazariy eksperimental tadqiqotlar;
g) tabiiy, texnik, ijtimoiy-gumanitar va sinergetik tadqiqotlar.

26. Empirik bilish darajasida:

a) ob’ektning tashqi, o‘zgaruvchan, kuzatish va o‘lchasa bo‘ladigan xossalari o‘rganiladi;
b) ob’ekt mushohada qilinadi;
v) amaliy-texnologik muammolar tadqiq qilinadi;
g) gipotezalar va xulosalar tekshiriladi.
27. Ilmiy tadqiqotda muammo bu:
a) hal qilinishi kerak bo‘lgan murakkab nazariy yoki amaliy-texnologik masalalar majmuasidir;
b) ob’ekt oldiga qo‘yilgan savol yoki masala;
v) tadqiqotichi bilmagan narsa yoki hodisa;
g) tadqiqotni boshlang‘ich bosg‘ichi
28. Tadqiqotda foydalaniladigan g‘oya bu:
a) muammoni qo‘yishda zamin bo‘lib xizmat qiladi, yechimni topilishiga yordam beradi;
b) tadqiqotning asosiy maqsadi;
v) ongda hosil bo‘lgan fikr;
g) amaliyotni nazariy asosi.
29. Tadqiqotda qo‘llaniladigan gipoteza bu:
isbotlash kerak bo‘lgan, cheklangan faktlar asosida qilingan faraz;
a) isbotlash kerak bo‘lgan, cheklangan faktlar asosida qilingan faraz;
b) ob’ektni tushuntirib beradigan tasavvur;
v) tadqiqotda olg‘a surilgan g‘oya;
g) haqiqatga yaqin tushuncha.

30. Nazariya bu:

a) ob’ektni mohiyati va sababiy qonuniyatlarni tushuntirib beradigan bilish shakli;
b) voqelik haqidagi ta’limot;
v) faktlarni tahlil qiladigan g‘oyalar tizimi;
g) gipotezani tasdiqlaydigan ta’limot.

31. Ilmiy yo‘nalish bu:

a) ilmiy jamoa tomonidan olib boriladigan yirik fundamental yoki nazariy-texnologik tadqiqot sohasi:
b) jamoa tanlagan muammo;
v) fan tarmog‘i;
g) jamoa shug‘ullanayotgan tadqiqot mavzusi.

32. Ilmiy yo‘nalish birliklari bu;

a) kompleks dastur, muammo, mavzu, masala;
b) fan tarmoqlari;
v) g‘oya, tasavvur, ta’limot;
g) muammo, reja, tajriba.

33. Ilmiy muammo bu:

a) tadqiqot sohasiga oid masalalari;
b) izlanish mavzusi;
v) tadqiqot yo‘nalishi;
g) tadqiqot rejasi.

34. Ilmiy tadqiqot mavzusi bu:

a) bir butun mazmunga ega bo‘lgan nazariy yoki texnologik masala;
b) tanlab olingan bilim sohasi;
v) jamoa shug‘ullanayotgan muammo sohasi;
g) tadqiqot yo‘nalishi.

35. Tadqiqot samaradorligini nima belgilaydi?

a) olingan natijani ishlab chiqarishda tatbiq qilish miqyosi va tejamkorlik;
b) mavzuni istiqboli;
v) muammo yechimini topish;
g) qo‘lga kiritilgan natija.

36. Ilmiy axborot bu;

a) tadqiqotda foydalaniladigan ma’lumotlar, materiallar va faktlar majmuasi;
b) turli xildagi manbalar;
v) axborot texnologiyalarida saqlanadigan ma’lumotlar;
g) axborot banki.

37. Axborot va bilish nisbati bu:

a) axborot bilishni manbasi va asosi;
b) axborot va bilim bir xil mazmunga ega;
v) axborot bilimni ifodalaydi;
g) axborot bilimga oid faktdir.

38. Fakt nima?

a) ob’ekt haqida axborot beradigan, bilimni tasdiqlaydigan ma’lumot;
b) aniq bilim;
v) empirik axborot;
g) tadqiqotchi yiqqan manbalar.

39. Ilmiy fakt qanday xislatlarga ega?

a) yangiligi, aniqligi, ishonchli bo‘lishi;
b) birinchi manba bo‘lishi, xulosani tasdiqlash;
v) tadqiqot zamini bo‘lishi;
g) ob’ekt haqida aniq tasavvur beradi.

40. Axborotni saqlash texnologiyalari bu:

a) qog‘ozli va qog‘ozsiz axborotni saqlash texnologiyalari;
b) kompyuter tizimlari;
v) axborot texnologiyalari;
g) birlamchi manbalar.

41. Usul nima?

a) biron-bir natijaga erishish uchun foydalaniladigan tamoyillar, qoidalar va vositalar tizimi;
b) tadqiqotda ishlatiladigan ko‘rsatmalar va vositalar;
v) faoliyatni amalga oshirish yo‘li;
g) tadqiqot tarzi, qoidalar tizimi.

42. R.Dekart (1596-1650) qanday usulni ishlab chiqqan?

a) har qanday fikr va mulohazani shubha ostiga olish, masalani qismlarga bo‘lib o‘rganish;
b) ishonchli bo‘lmagan bilimdan foydalanmaslik;
v) muammoni masalalarga bo‘lish;
g) haqiqatni izlash tartibini belgilash.

43. Eksperimental tabiatshunoslikni asoschisi:

a) G.Galeley;
b) Levenguk;
v) F.Bekon;
g) G.Leybnis.

44. Empirik tadqiqot usuli nima?

a) hissiy-tajribaviy ma’lumot olish va uni qayta ishlash qoidalari, tamoyillari va vositalari tizimi;
b) tajriba o‘tkazish texnologiyasi;
v) empirik mushohada qilish;
g) empirik axborot olish yo‘li va vositalari.

45. O‘lchashni amalga oshirish uchun… .

a) tanlangan etalon birligi asosida ob’ektni miqdoriy qiymatlari aniqlanadi;
b) metr o‘lchash asosi sifatida tanlab olinadi;
v) standart birligi tanlab olinadi;
g) o‘lchash birliklari belgilanadi.

46. Metrologiya nima?

a) o‘lchov birligi va talab qilinayotgan aniqaniqlikka erishish haqidagi fandir;
b) o‘lchov me’yorlari hadagi ta’limot;
v) shkalalar etaloni;
g) o‘lchash, qiymatlarni belgilash texnologiyasi.

47. Taqqoslash usuli bu:

a) ob’ektdagi o‘xshash yoki farq qiladigan belgilarni aniqlashtirishdagi qoidalar va amallar;
b) empirik tadqiqotda qo‘llaniladigan usul;
v) qiyosiy tahlil usuli;
g) ob’ekt qiymatlarini solishtirish va tavsiflash usuli
48. Tavsiflash nima?
a) ob’ektga doir axborot va vaktlarni matnda bayon qilish;
b) ob’ektni ta’rifini berish;
v) tadqiqot predmeti haqida tasavvur hosil qilish;
g) xossa va qonuniyatlarni tushuntirib berish
49. Kuzatish usulini talablari bu:
a) faollik, bir maqsadga yo‘naltirganlik, izchillik, tizimli bo‘lishi;
b) zehn solish, diqqat e’tibor, to‘liq idrok qilish;
v) priborlardan to‘g‘ri foydalanish;
g) hissiy qabullashni cheklanganligini hisobga olish

50. Eksperiment o‘tkazib elektronni kashf etgan olim:

a) Dj.Tomson;
b) Faradey
v) Maksvell;
g) Edison.

51. Eksperiment bu:

a) ob’ektni sun’iy sharoitga qo‘yib, unga ta’sir o‘tkazish orqali tadqiq qilish;
b) reja asosida tajriba olib borish;
v) sun’iy sharoit yaratib ob’ektni kuzatish;
g) ob’ekt ustida tajriba o‘tkazish.

52. Eksperiment natijalarini tekshirish usun:

a) matematik o‘lchash nazariyasi asosida natijalarni qanchalik to‘g‘ri ekanligi aniqlanadi;
b) olingan ma’lumotlar qayta tekshiriladi;
v) monitoring natijalari tartiblashtiriladi;
g) natijalar standart birliklar asosida baholanadi.

53. Eksperimentda tasdiqlangan atomni tuzilishi modelini ishlab chiqqan olim:

a) Lui de Broyl;
b) Tosmon;
v) Dj.Stoney;
g) N.Bor.

54. Ilk xayoliy eksperiment o‘tkazgan olim:

a) Galiley;
b) Kepler;
v) Faradey;
g) Kopernik.

55. Matematik eksperiment asosini tashkil qiladi… .

a) matematik model;
b) differensial tenglamalar;
v) matematik algoritm;
g) optimal parametrlarni belgilash.

56. Kompyuterli eksperiment o‘tkazish vositasi bu;

a) dastur va ekspertli baholash tizimi;
b) protsessorlar majmuasi;
v) kompter texnologiyasi;
g) algoritmli tizim.

57. Freym nima?

a) ob’ekt belgilari haqida axborot beradigan va slotga kiritilgan hukmlar majmuasi;
b) dasturga kiritilgan ma’lumotlar;
v) ob’ektni tasvirlaydigan matematik til;
g) axborot banki.

58. Model bu:

a) ob’ektning xossa va strukturasini qaytaradigan nusxa;
b) sun’iy yaratilgan narsa, ob’ekt;
v) ob’ekt haqida bilim manbai;
g) mustaqil mavjud bo‘lgan ob’ekt nusxasi.

59. Modellashtirish bu;

a) nusxa – modelni o‘rganish orqali asl ob’ektni bilish usuli;
b) o‘rindosh ob’ektni yaratish;
v) ob’ektni modellashtirish;
g) moddiy va ideal modellarni qurish.

60. Analogiya bu:

a) Turdosh ob’ektlarni taqqoslash va xulosa chiqarish usuli;
b) o‘xshash belgilarni kuzatish;
v) bilvosita mulohaza yuritish usuli;
g) ob’ekt xosalarini taqqoslash.

61. Annotatsiyaga berilgan to‘g‘ri ta’rifni toping?

a) Annotatsiya bajarilgan ishning mazmuni, vazifasi, shakli haqidagi qichqacha ma’lumotlar;
b) Annotatsiya dissertatsiyaning kichraytirilgan nusxasidir;
v) Annotatsiya referatning bir shaklidir;
g) Annotatsiya berilgan sharhdir.

62. Adabiyotlarni qayd qilish qoidasini ko‘rsating?

a) muallif famiyaliyasi, ismi, sharifi, ishning nomi, shahar, nashriyot, nashr etilgan yil, ishning hajmi;
b) ishning nomi, muallif ismi familiyasi, nashriyot, shahar, nashr etilgan yil, ishning hajmi;
v) nashriyot nomi, muallif nomi, ishning nomi, nashr etilgan yil, bet;
g) shahar nomi, muallif nomi, ishning hajmi.
63. Rasmiylashtirilgan ish….
a) ijtimoiy qadriyat va intellektual mulkka aylanadi;
b) dissertatsiyaga aylanadi;
v) muhokama mavzusiga aylanadi;
g) qonun-qoidaga aylanadi;

64. Dissertatsiya so‘zining ma’nosi nima?

a) lot. (dissertatio) – mulohaza, tadqiq;
b) yunon. (dissertatio) – mulohaza, tadbiq;
v) grek. (dissertatio) – mulohaza, tasdiq;
g) sankrit. (dissertatio) – mulohaza, talab.

65. Dissertatsiya kirish qismining tuzilishi to‘g‘ri kelgan qatorni toping?

a) tadqiqot mavzusining dolzarbligi, maqsad va vazifalari, muammoning ishlanganlik darajasi, tadqiqotning ilmiy yangiligi;
b) tadqiqot ob’ektiva predmeti, tadqiqot ilmiy-amaliy ahamiyati, foydalanilgan metodologik va uslubiy yondashuvni belgilash;
v) tadqiqotning nazariy va gipotetik asosi, himoyaga olib chiqilgan asosiy g‘oyalar, ularning yangiligi, tadqiqot natijalarini ilmiy amaliy ahamiyati, tadqiqot axrobatsiyasi;
g) barcha javoblar to‘g‘ri.

66. Mavhumlashtirish usuli bu:

a) ob’ekt xossalarini fikrda obrazlar shaklida ajratib olish, tahlil qilish, tushunchalarda ifodalash;
b) mavhus ob’ektlarni tuzish;
v) mantiqiy amalni bajarish;
g) manbalarni induktiv umumlashtirish.

67. Idealizatsiyalashtirish bu;

a) ob’ektga nisbatan namuna rolini o‘ynaydigan tushuncha ishlab chiqish;
b) ob’ektni ideal obrazini yaratish;
v) ob’ekt haqida virtual tasavvur hosil qilish;
g) ob’ektni tushuntirishga qaratilgan gipotezani ishlab chiqish.

68. Umumlashtirish bu:

a) ob’ektlardagi o‘xshash, umumiy bo‘lgan xossa va tomonlar haqida tasavvur hosil qilish;
b) tadqiqotda xulosaga kelish;
v) deduktiv xulosa chiqarish;
g) umumlashtirilgan obrazni yaratish.
69. Nazariy tadqiqotni vazifasi;
a) empirik va nazariy tadqiqot natijalarini tushuntirish;
b) qonuniyatni kashf qilish;
v) xossalar o‘rtasidagi o‘xshashlikni aniqlash;
g) natijalarni tahlil qilish.

70. Nazariya bu:

a) ob’ektning xossa va qonuniyatlarini tushuntiridagina, bashorat qilish xislatiga ega bo‘lgan ilmiy bilish shaklidir;
b) ob’ektni tavsiflaydigan tushunchalar va tasavvurlar tizimi;
v) voqelikni tushuntiradigan ta’limot;
g) ob’ekt haqida tasavvurlar majmuasi.

71. Nazariyadan farqliroq fakt... .

a) yakka, individual hodisa haqida ma’lumot beradi;
b) ob’ektni to‘la tasvirini beradi;
v) xulosalarni asoslaydi;
g) ob’ektni tavsiflaydi.

72. Ilmiy tadqiqot faoliyatining ikkilamchi strukturasi qanday tuzulishga ega?

a) gorizantal va vertual;
b) ketma-ketlik;
v) ketma-ketlik va gorizantal;
g) ellipssimon.

73. Bilish jarayonining tarkibiy qismlari nimalardan iborat?

a) kishilarning bilish faoliyati;
b) bilish vositasi, bilish ob’ekti;
v) bilish faoliyatining natijalari;
g) hamma javob to‘g‘ri.

74. Bilishda folimorfizm haqida fikr yuritgan faylasuflar nomini belgilang:

a) F.N.Ovchinnikov;
b) V.T.Filatov;
v) I.T.Kasavin;
g) barcha javob to‘g‘ri.

75. Bilish tomonining maqsadi kim tomonidan belgilanadi?

a) jamiyat;
b) inson;
v) sub’ekt;
g) ilmiy muammo.

76. Ixtisoslashmagan bilish jarayoni?

a) kundalik hayotda sodir bo‘ladigan bilish jarayoni;
b) diniy bilish;
v) estetik bilish;
g) tarixiy bilish.

77. Ilmiylik me’yorlari.

a) isbotlangan me’yorlar;
b) amaliyotda tasdiqlangan;
v) ilmiy, ijtimoiy samaradorlik;
g) barcha javob to‘g‘ri.

78. Bilish jarayoni 2 xil bo‘ladi:

a) ixtisoslashgan va ixtisoslashmagan;
b) aqliy va xissiy;
v) tajribaviy va mantiqiy;
g) hamma to‘g‘ri.

79. Bilishda polimorfizm:

a) bilishning ko‘p xilligi;
b) ko‘p tarkibiyligi;
v) ko‘p bosqichligi;
g) ko‘p shaklliligi.

80. Fan madaniyatga kiradimi:

a) ha;
b) yo‘q;
v) qisman;
g) bilmadim.

81. Tahlil umumlashtirish, aksiomatik usul, formallashtirish qanday bilish usullari kiradi?

a) nazariy bilish;
b) empirik bilish;
v) mulohazali bilish;
g) shaxsiy bilish.

82. Magistrlik dissertatsiyasining umumiy hajmi qancha?

a) 80-80 varaq (ilovadan tashqari) matn;
b) 100-120 varaq (ilovadan tashqari) matn;
v) 65-70 varaq (ilovadan tashqari) matn;
g) 130-150 varaq (ilovadan tashqari) matn;

83. Argument so‘zining ma’nosi nima?

a) lotincha isbotning asosi;
b) yunoncha isbotning asosi;
v) grekcha isbotning asosi;
g) sanskritcha isbotning asosi.

84. Argementatsiya bu…

a) biron-bir fikr yoki g‘oyani asoslash uchun chin hukmni keltirish jarayonidir;
b) biron-bir tezisni isbotlash jarayonidir;
v) bironta fikrni g‘oyaviy asoslash jarayonidir;
g) chin hukmlarni ishlatish jarayonidir.

85. Qanday fikr argument bo‘laolmaydi?

a) mantiq qoidalariga zid kelgan fikr;
b) isbotlanmagan fikr;
v) asosi yetarli bo‘lmagan fikr;
g) raddiyaga duch kelgan fikr.

86. Hukm argument bo‘lishi uchun… .

a) b.v. javoblar to‘g‘ri;
b) isbotlanishi lozim bo‘lgan fikr uchun yeturli asos bo‘lishi;
v) chinligi mustaqil isbotlangan, isbotlanishi kerak bo‘lgan fikrga bog‘liq bo‘lmasligi;
g) to‘g‘ri javob berilmagan.

87. «Sofistik raddiyalar xususida» asarining muallifi.

a) Aristotel;
b) Georgiy;
v) Sokrat;
g) Platon.

88. Raddiya nima?

a) biron-bir tezisni nochinligi yoki isbotlanmaganligini aniqlash maqsadiga ega bo‘lgan va unga qarshi qaratilgan mulohazadir;
b) rad etishning bir turi bo‘lib, nochin hukmlar ketma-ketligini tashkil etadi;
v) isbotlanmagan hukm yoki mulohaza;
g) to‘g‘ri javob yo‘q.

89. Isbotning tarkibiy qismlarini ko‘rsating?

a) tezis, dalil, namoyish;
b) tezis, raddiya, namoyish;
v) isbot, hukm, dalil;
g) tushuncha, hukm, xulosa;
90. Dalil nima?
a) chinligi tekshirilgan va isbotlanmagan, tezis chinligi yoki nochinligini asoslash uchun keltirish mumkin bo‘lgan fikr;
b) isbot uchun keltirish mumkin bo‘lgan tezis yoki hukm;
v) qonun-qoidaga asoslangan hukm yoki tezis;
g) tekshirilgan, asoslangan, isbotlangan mulohaza;

91. «Baxs ilmi» asarining muallifini toping?

a) Protagor;
b) Aristotel;
v) Georgiy ;
g) Platon.

92. Ilmiy diskussiyaga berilgan to‘g‘ri ta’rifni toping?

a) Ilmiy dissertatsiya turli qarashlar va nuqtai nazarlarni olg‘a surish, bir-biriga qarama-qarshi qo‘yish va tanqidiy mulohaza yuritish orqali biron-bir muammo yechimini birlikda izlash vositasida;
b) Ilmiy jamoada baxs-yuritish va haqiqatni topish jarayoni;
v) tanqidiy mulohazalar yuritib, haqiqatni ochib berish;
g) to‘g‘ri javob yo‘q.

93. Diskussio-diskussio – so‘zi lotincha… .

a) ko‘rib chiqish, tadqiq qilish ma’nosini bildiradi;
b) baxs yuritish, isbotlash ma’nosini bildiradi;
v) tahlil qilish, ko‘rsatib berish ma’nosini bildiradi;
g) yozaman, chizaman ma’nosini bildiradi.

94. Dissertatsiya olib borishda qaysi tamoyilga tayanish lozim.

a) tolerantlik;
b) ratsionallik;
v) aql ;
g) axloq-odob.

95. Diskussiya jarayonida amal qilinishi lozim bo‘lgan qoidalardan birini toping?

a) barcha javoblar to‘g‘ri;
b) masalani to‘g‘ri belgilash;
v) muxolifni qarashlarini adekvat qabul qilish;
g) isbot va raddiyaning mantiqiy qoidalari bilish.

96. Har qanday isbotning tarkibiy qismini nima tashkil qiladi?

a) argument;
b) hukm;
v) isbot;
g) dalil;
97. Nazariy tadqiqotning vazifalaridan biri bu… .
a) empirik tadqiqotda qo‘lga kiritilgan faktlarni tushuntirishdir;
b) mavhumlashtirish yo‘li bilan yangi tushunchalarni shakllantirish;
v) xossalar o‘rtasidagi o‘xshashlik va aloqadorlikni aniqlash;
g) tadqiqotni rasmiylashtirishdan iborat.

98. Nazariya nima?

a) tadqiqot ob’ekti doirasiga kirgan barcha faktlarni tushuntiradigan konseptual yadrosi atrofida tushunchalar, g‘oyalar va gipotetik tasavvurlarni birlashtirish tizim ko‘rinishiga ega bo‘lgan ilmiy bilish shaklidir;
b) tushunchalar va tamoyillar, faktlarni tushuntiradigan g‘oyalar va tasavvurlar, qonunlar yig‘indisidir;
v) bilish shakli;
g) to‘g‘ri javob yo‘q.

99. Nazariy tadqiqotning maqsadi… .

a) barcha javoblar to‘g‘ri;
b) o‘rganilayotgan ob’ekt tavsifini berish;
v) ob’ektning muhim xoyallari va tamoyillarini tushunish imkoniyatini beradigan g‘oya va tushunchalarni shakllantirish;
g) empirik tadqiqotda qo‘lga kiritilgan natijalarni tahlil qilishi.
100. Tadqiqot natijalari va umumlashmalarini boshqa lekin shu tarzdagi ob’ektlarni o‘rganishga tadbiq qilish…
a) nazariy tadqiqot vazifalariga kiradi;
b) empirik tadqiqot vazifalariga kiradi;
v) hukmni isbolashga kiradi;
g) raddiyani bayon etishga kiradi.