2020 йил O’qituvchi: Bakayeva Gulnoza Zoirovna

Quyidagi grafik formatini muloqot oynasi qo’yilmalarini beramiz:

• X-Y Axes – koordinata o’qini formatlash. Koordinata o’qiga setka, sonli qiymatlarni grafikga belgilarni qo’yish va quyidagilarni o’rnatish mumkin:

LogScale – logarifmik masshtabda o’qga sonli qiymatlarni tasvirlash;

GridLines – chiziqqa setkalar qo’yish;

Numbered – koordinata o’qi bo’yicha sonlar qo’yish;

Auto Scale – son qiymatlar chegarasi o’qda avtomatik tanlash;

Show Markers – grafikga belgi kiritish;

Autogrid – chiziq setkasi sonini avtomatik tanlash.

2. Trace – funtsiya grafiklarini formatlash. Har bir funtsiya grafigini alohida o’zgartirish mumkin:

• chiziq ko’rinishi;
• chiziq rangi(color);
• grafik tipi(type);
• chiziq qalinligi(weight);
• simvol(symbol).

3. Label – grafik maydon sarlovhasi. Title (sarlovha) maydoniga sarlovha matni kiritiladi.

4.Defaults – bu qo’tilma yordamida grafik ko’rinishga qaytish mumkin

Chiziqli dasturlash masalalarini yechish

MathCADda chiziqli dasturlash masalasini yechish quyidagich bajariladi:

1.MathCADni ishga tushungandan so’ng, maqsad funksiyasi yoziladi,masalan f(x,y)= va o’zgaruvchilarning boshlang’ich qiymati kiritiladi;

2.Given kalit so’zi yoziladi;

3.Tengsizliklar tizimi va cheklanishlar kiritiladi;

4.Biror o’zgaruvchiga maximize yoki inimize funksiyasi yuboriladi;

5.Shu o’zgauvchi yozilib tenglik kiritiladi. Natija vektor ko’rinishida hosil bo’ladi;

6. Maqsad funktsiyasi qiymatini hisoblash tenglik belgisi kiritiladi.

Matritsalar ustida amallar

Matrisani tuzish. Matritsa yoki vektorni quyidagi protsedura yordamida aniqlash mumkin:

1.Matritsa nomini va (:=) yuborish operatorini kiritish.

2.Matematika panelidan Vector and matrix Toolbar (matrisa va vektor paneli) tugmachasi bosiladi. Keyin Matrix or vektor (Matritsa va vektor) tugmasi bosiladi, natijada Matrix (Matritsa)paneli ochiladi.Ochilgan muloqot oynasida ustun va satr sonlari kiritilib OK tugmasi bosiladi. Bu holda ekranda matritsa shabloni paydo bo’ladi.

3.Har bir joy sonlar bilan to’ldiriladi, ya’ni matritsa elementlari kiritiladi.Shablon yordamida 100 dan ortiq lelementga ega bo’lgan matritsani kiritish mumkin. Vektor – bu bir ustunli matritsa deb qabul qilinadi.Massiv element nomeri 0 ,1 yoki istalgan sondan boshlanishi mumkin.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1.” Yuksak ma’naviyat – yelgilmas kuch”. I.A.Karimov 2008-yil;

2.”Informatika” Taylaqov;

3.”Dasturlash” P. Karimov, S. Irisqulov;

4.”Zamonaviy dasturlash tillari” Xudoyorov Sh. J. ;

5. www.ziyonet.uz;

www.bilim.uz;

www.kutubxona.uz;

www.mathcad.com;