2019 O‘qish oxi

Dînîlàrning  dînîsi
Àbduqodir  Hayitmetov
1
Bîbîmiz  Àlisher  Nàvîiy  bîlàlik  chîg‘làridàyoq
hàmmàning  e’tibîrigà  tushgànlàr.  Eng  àvvàlî,
îdîbli  bo‘lgànlàr.  Ko‘p  kitîb  o‘qigànlàr.  Zehnlàri
o‘tkirligidàn  minglàb  misrà  g‘àzàllàrni  yod  bilgàn-
làr.  Kichiklikdà  yozgàn  she’rlàrigà  ustîzlàri  hàm
qîyil  qîlishgàn.  Înà  tilini  yaõshi  bilgànlàr.  Fîrs
và  àràb  tillàrini  puõtà  o‘rgàngànlàr.
http://eduportal.uz

---

122
Àlisher  Nàvîiy  birinchilàrdàn  bo‘lib  înà  tilidà
„Õàmsà“  (besh  dîstîn)  yozdilàr.  Nàvîiyning
ko‘pginà  g‘àzàllàri  hàmîn  qo‘shiq  bo‘lib  yang-
ràmîqdà.
Nàvîiy  bîbîmizning  tàlày  misràlàri  õàlq  mà-
qîllàri,  hikmàtli  so‘zlàrgà  àylànib  ketgàn.  Jum-
ladan:
Tilga  ixtiyorsiz  –  elga  e’tiborsiz.
Bu  hikmàtgà,  eng  avvalo,  o‘zlàri  àmàl  qil-
gànlàr.  Bàrcha  àsàrlàridà  hàlîllikkà,  màrdlikkà,
yaõshilikkà  chàqirgànlàr.  Hàttî  shîhning  vàziri
bo‘lgànlàridà  hàm  õàlq  uchun  ko‘p  yaõshi
ishlàr  qilib,  el  mehrini  qozongànlàr.
2
Shoir  bobomiz,  ayniqsa,  ustozlarni  ulug‘la-
ganlar:
„Hàrf  o‘rgàtgàn  o‘qituvchingni  hurmàt  qilib,
hàqini  uzmîqchi  bo‘lsàng,  õàzinàlàrdàgi  bàr-
chà  îltinlàr  bilàn  hàm  uzîlmàysàn“,  –  deganlar.
Nàvîiy  bîbîmiz  àsàrlàrini  o‘qigàn  sàri  chuqur
tushunà  bîràmiz.  Bà’zidà  esà  o‘qib,  uqishgà
qiynàlàmiz.  Àõir  yozilgànigà  besh  àsrdàn  îsh-
di-dà!  Shuning  uchun  ustîzning  „Bilmàgànni
so‘ràb  o‘rgàngàn  îlim ...“  degàn  nàsihàtlàrigà
àmàl  qilib,  so‘ràb-so‘ràb  o‘rgànàveràmiz.
Õullàs,  ul  zîtning  ijîdini  dàryogà  o‘õshàtàmiz.
http://eduportal.uz

---

123
Bu  dàryodàn  dunyo  õàlqlàri  bàhràmànd  bo‘l-
mîqdà.  Shuning  uchun  hàm  Nàvîiy  bîbî-
mizning  nomlari  butun  dunyoga  mashhur.
1. Màtndan  Nàvîiyning  til  hàqidàgi  hikmàtini
tîpib  o‘qing.  Ma’nosini  tushuntiring.
2. Nimà  uchun  õàlqimiz  Àlisher  Nàvîiy  nîmini
mehr  bilàn  tilgà  îlàdi?
3. Àlisher  Nàvîiy  ustîzlàr  hàqidà  nimà  degànlàr?
Bolam
Berdaq
Taltaymagin  erka  bo‘lib,
Yig‘lamagin  to‘lib-toshib,
Qolmagin  och,  ranging  so‘lib,
Mard  bo‘l  yoshlikdan,  ey  bolam!
Yomon  bo‘lib  tushma  ko‘zga,
Dog‘  qo‘ndirma  oppoq  yuzga.
Uchma  aslo  yolg‘on  so‘zga,
Yomondan  qoch,  yoshsan,  bolam.
Elni  qoshingdan  qochirma,
Yo‘q  deb,  boringni  yashirma,
Quvlik,  shumlik  yo‘liga  kirma,
Oq  ko‘ngil  bo‘l  doim,  bolam.
Otangdan  pand-u  nasihat:
Qo‘ldan  kelsa,  bo‘l  bohimmat.
Birovlar  qilmasin  uyat,
Ertangni  ko‘p  o‘yla,  bolam!
http://eduportal.uz

---

124
1.  She’rni  ifodali  o‘qing.
2.  Berilgan  nasihatlarga  amal  qiling.
3.  „Bohimmat“  so‘zining  ma’nosini  izohlang.
Otalar  so‘zi  –  aqlning  ko‘zi.