2010-yilgi dastur asosida yozilgan



Download 426,5 Kb.
bet37/50
Sana07.03.2022
Hajmi426,5 Kb.
#485465
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   50
Bog'liq
Anorganik-kimyo-fanidan-maruza-matni-2k-3s

Tabiatda uchrashi. Tabiatda Ca ning quyidagi birikmalari eng ko`p tarqalgan: kalsit minerali CaCO3 (ohaktosh, marmar, bo`r), gips CaSO4•2H2O, angidrit CaSO4, apatit va fosforitlar Ca3(PO4)2 tarkibida, tabiiy suvlarda va tuproqda bo`ladi. Ca ko`p tarqalgan elementlar qatoriga kiradi. Yer po`stlog`ida kalsiyning miqdori 3,6 % ni tashkil etadi.
Olinishi. Sanoatda kalsiy suyuqlantirilgan tuzlar: 6 qism CaCl2 va 1 qism CaF2 aralashmasini elektroliz qilish yo`li bilan olinadi. CaF2 CaCl2 ning suyuqlanish haroratini pasaytirish uchun qo`shiladi, elektroliz ana shu haroratda olib boriladi.
Fizik–kimyoviy xossalari. Ca–kumushsimon–oq va qattiq metall, yengil, zichligi 1,55 g/sm3, suyuqlanish va qaynash haroratlari ishqoriy metallarnikidan yuqori.
Tabiiy Ca massa sonlari 40 (asosiy izotop), 42, 43, 44, 46 va 48 bo`lgan oltita izotopi aralashmasidan tarkib topgan.
Havoda Ca oksidlanadi, shuning uchun berk idishlarda, odatda kerosinda saqlanadi. Odatdagi sharoitda Ca galogenlar, S, N, va C bilan oson reaksiyaga kirishadi. Ca + Cl2 = CaCl2 3Ca + N2 = Ca3N2
Ca + S = CaS Ca + 2C = CaC2
Ca faol metall sifatida suvdan vodorodni siqib chiqaradi:
Ca + 2H2O = Ca(OH)2 + H2
Havoda qizdirilganda yonib, kalsiy oksid hosil qiladi:
2Ca + O2 = 2CaO
Ca oksid va gidroksid. Kalsiy oksid–CaO (so`ndirilmagan ohak, kuydirilgan ohak, ohak momig`i) oq rangli kukun. Sanoatda ohaktosh, bo`r yoki boshqa karbonatli jinslar kuydirilganda hosil bo`ladi:
CaCO3 ↔ CaO + CO2 ∆H0 = 178 kJ/mol
CaO suv bilan shiddatli reaksiyaga kirishib, Ca(OH)2 hosil qiladi, bunda ko`p miqdorda issiqlik ajralib chiqadi. Ca(OH)2 ning texnikadagi nomi so`ndirilgan ohak. Agar u kukun holida tayyorlangan bo`lsa, ohak kukuni deyiladi.
CaO + H2O = Ca(OH)2 ∆H0 = –65 kJ/mol
So`ndirilgan ohak, qum va suv aralashmasi binokorlik qorishmasi yoki ohakli qorishma deyiladi. U suvoq sifatida, devor terishda g`ishtlarni bir–biriga tishlatish uchun ishlatiladi. Ohakli qorishmaning qotishida bit vaqtning o`zida ikki xil jarayon sodir bo`ladi: 1) o`ta to`yingan eritmadan Ca(OH)2 kristallarining cho`kishi, bu kristallar qum zarrachalarini bir–biriga puxta bog`laydi; 2) ushbu reaksiya natijasida CaCO3 hosil bo`ladi:
Ca(OH)2 + CO2 (havodan) = CaCO3 + H2O
So`ndirilgan ohak–oq rangli qattiq modda, suvda kam eriydi (200C da 1 L suvda 1,5 g). So`ndirilgan ohakning suvdagi eritmasi ohakli suv deyiladi. U ishqoriy hossaga ega, ohakli suv orqali CO2 o`tkazilganda eritma loyqalanadi (a), yana o`tkazilganda esa loyqa yo`qoladi (b):
(a) Ca(OH)2 + CO2 = CaCO3 + H2O (b) CaCO3 + H2O + CO2 = Ca(HCO3)2

Download 426,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   50




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish