2010-yilgi dastur asosida yozilgan

Tabiatda uchrashi. Xrom tabiatda turli xil minerallarda birikmalar holida uchraydi. Uning eng ko`p tarqalgan minerali xromit (xromli temirtosh) FeCr<sub>2</sub>O<sub>4</sub> dir. Xromning yer po`stlog`idagi umumiy miqdori 0,03 % ni tashkil etadi. Koinotda esa xrom Quyoshda, yulduzlarda va meteoritlarda borligi aniqlangan.
Olinishi. Xrom metali Cr<sub>2</sub>O<sub>3</sub> ni qizdirib turib Al bilan qaytarish orqali yoki xrom birikmalarining suvdagi eritmalarini elektroliz qilish yo`li bilan olinadi:
Cr₂O₃ + 2Al = Al₂O₃ + 2Cr
Fizik–kimyoviy xossalari. Xrom–kulrang–oq tusli yaltiroq metall. Zichligi 7,2 g/sm³, suyuqlanish harorati 1855 ⁰C. Tabiiy xrom massa sonlari 50, 52, 53, 54, va 56 bo`lgan beshta izotopning aralashmasidan tarkib topgan. Sun`iy yo`l bilan radioaktiv izotoplari ham olingan. Al da bo`lgani kabi Cr da ham sirtida oksid parda Cr₂O₃ hosil bo`ladi. Suyultirilgan sulfat va xlorid kislotalar bilan oksid parda erigandan keyingina eriy boshlaydi: Cr + 2H<sup>+</sup> = Cr<sup>2+</sup> + H<sub>2</sub>↑
Yuqori haroratda kislorodda yonib, oksid hosil qiladi. Cho`g` holigacha qizdirilgan xrom suv bug`lari bilan reaksiyaga kirishadi:
4Cr + 3O₂ = 2Cr₂O₃ 2Cr + 3H₂O = Cr₂O₃ + 3H₂↑
Xrom metali qizdirilganda galogenlar, vodorod galogenidlar, oltingugurt, azot, fosfor, ko`mir, kremniy va bor bilan reaksiyaga kirishadi:
Cr + Cl<sub>2</sub> = CrCl<sub>2</sub> 2Cr + N<sub>2</sub> = 2CrN
2Cr + 3S = Cr<sub>2</sub>S<sub>3</sub> Cr + Si = CrSi
Xrom (II) oksid CrO–mayda tuyilgan holatida havoda o`z–o`zidan alangalanib ketuvchi qora kukun.
Xrom (II) gidroksid Cr(OH)<sub>2</sub> CrCl<sub>2</sub> ga ishqor eritmasi ta`sir ettirilganda sariq cho`kma holida hosil bo`ladi. Asos xossalariga ega, qaytaruvchi hisoblanadi, qizdirilganda Cr₂O₃ ga aylanadi. Havo kislorodi ta`sirida oksidlanib, Cr(OH)₃ ga aylanadi.
CrO + 2H⁺ = Cr²⁺ + H₂O Cr²⁺ + 2OH^– = Cr(OH)₂
2Cr(OH)₂ + 1/2O₂ + H₂O ↔ 2Cr(OH)₃