20. Rasmiy-idoraviy uslubning qo‘llanilishi

Ish yuritishning asosiy ikki tizimi bor: markazlashtirilgan va aralash tizimi.

• Markazlashtirilgan tizimda tashkilotdagi hamma ish yuritishlar bir joyda butun korxona uchun bitta kanselyariyada olib boriladi. Bu tizimda ish yuritish vazifasi kotibalarga, ayrim mutaxassislarga va buxgalteriya xodimlariga yuklanadigan kichikroq korxonalarda qo‘llaniladi. Tashkiliy tuzilishi murakkab va hujjatlar aylanishi keng bo‘lgan katta muassasalarda ish yuritish tashkil etishning aralash tizimi qo‘llaniladi. Bu tizimda bir xil operatsiyalar hujjatlarni qabul qilish, ko‘paytirish jo‘natish, markazlashtiriladi, boshqalari esa ijro bo‘linmalarida olib boriladi.

Hujjatlarni tayyorlash va ularga qo‘yiladigan talablar.

• Hujjat tayyorlash va rasmiylashtirishda eng avvalo o‘zbek tilining barcha asosiy qonuniyatlari va qoidalarini ma’lum darajada tasavvur etish zarur. Har bir rahbar, boshqaruv muassasalarining xodimlari, umuman faoliyati ish qog‘ozlarini tuzish bilan bog‘liq har bir kishi o‘zbek tilining imlosini, tinish belgilari va uslubiy qoidalarini egallagan bo‘lishi kerak. Busiz bugungi taraqqiyotimiz talablariga javob beradigan aniq, lo‘nda va teran mantiqli hujjatchilikni yaratib bo‘lmaydi. Hisob-kitoblarga qaraganda, boshqaruv sohasidagi xizmatchilar o‘z ish vaqtlarining 80% gacha qismini hujjatlarshtirish ishiga sarflar ekan. Mazkur xodimlar o‘zbek tili qonuniyatlaridan yaxshi xabardor bo‘lmasa, ish vaqtlarining hammasini – 100% ini bu ishga sarflaganlarida ham, ijobiy natijaga erishish qiyin (Misollar: akt, ma’lumotnoma, raport, instruksiya tarjimasi)

Hujjatlarni tayyorlashda quyidagilarga alohida e’tibor berish talab etiladi:

• -har bir hujjatni tuzishda uning zaruriy qismlariga qat’iy rioya qilinishi lozim, ya’ni zaruriy qismlarning o‘rni almashinuviga yo‘l qo‘yilmaydi;
• -har kim o‘z bilganicha hujjat to‘ldirishiga ruxsat etilmaydi;
• -hujjatlardan ariza, tarjimayi hol, tilxat, tushuntirish xati, shaxsiy ishonchnoma, ba’zan hisobot, bildirishnoma, xabarnoma ham hujjat to‘ldiruvchining o‘z dastxatida yoziladi. Qolgan hujjatlar esa kompyuterda yozib tayyorlanadi;
• -hujjatlarda tuzatish va o‘chirishga yo‘l qo‘yilmaydi, bunday hujjatlar qalbaki deb hisoblanadi;
• -alohida ahamiyatga ega bo‘lgan hujjatlar to‘ldirilganda hujjat to‘ldiruvchining imzosi muassasa, xo‘jalik yoki notarial idoralari tomonidan tasdiqlanishi shart.

Hujjat turlari
Tuzilish o‘rniga ko‘ra
Mazmuniga ko‘ra
Xizmat mavqeyiga ko‘ra
Tegishlilik jihatiga ko‘ra
Tayyorlanish darajasi va xususiyatiga ko‘ra
Mazmun bayonining shakliga ko‘ra