20-mavzu: Pulning xalqaro munosabatlardagi harakati Reja

20.5. Xalqaro hisob – kitoblarni tashkil etilishi, shakllari, ularni qo’llanishi
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 – yil 7 – fevraldagi O’zbekiston Respublikani yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g’risidagi farmonida “ –Xalqaro iqtisodiy hamkorlikni yanada rivojlantirish, jumladan, yetakchi xalqaro va xorijiy moliyaviy institutlar bilan aloqalarni kengaytirish, puxta o’ylangan tashqi qarzlar siyosatini amalga oshirishni davom ettirish, jalb qilingan xorijiy investitsiya va kreditlardan samarali foydalanish” vazifasi qo’yilgan.
Bu bo’yicha Respublikamniz Prezidenti SH. Mirziyoyev Oliy Majlisga yo’llagan murojaatnomasida – “Mamlakatimizda qabul qilingan Harakatlar strategiyasiga muvofiq, biz tashqi siyosat sohasida barcha uzoq va yaqin davlatlar, avvalo, qo’shni mamlakatlar, xalqaro tashkilotlar bilan do’stona va o’zaro manfaatli hamkorlik aloqalarini har tomonlama rivojlantirish siyosatini izchil davom ettiramiz”- degan edi .
Umuman, chet mamlakatlari hamda xalqaro tashkilotlar bilan bo’ladigan o’zaro hamkorlik tegishli hisob – kitoblarni taqozo etadi.
Xalqaro hisob – kitoblarni asosini tashkil etuvchi eksport va import muomalari ma’lum shajllari bo’yicha olib boriladi.
Xalqaro hisob – kitob shakli deganda yetkazib berilgan Tovar (mahsulot, ko’rsatilgan xizmat, bajarilgan ish uchun haq to’lashning xalqaro tijorat muomalasida, shu jumladan bank amaliyotida tarkib topgan usullar tushunuladi.
Xalqaro hisob – kitoblarda keng qo’llaniladigan hisob – kitob shakllarining asosiy lariga quyidagilar kiradi:

1. 
   Inkasso bo’yichga hisob – kiotoblar. Bu eng ko’p qo’llaniladigan shakllardan biri bo’lib, unda eksportga taqdim etilgan tovarlar taqsimlash hujjatlariga ko’ra, yetkazib berilgan Tovar uchun importchidan to’lov summasini olishni topshiradi va bu summani eksportchiga o’tkazishni so’raydi. Inkasso bo’yicha hisob –kitoblar, hujjatlar taqdim etilishi bilan bog’liq bo’lgani sababli ular hujjatli inkasso ham deyiladi.
   
2. 
   Akkreditiv – bu bankning topshiriqnoma bo’yicha importchi hisobidan importchi hisobidan eksportchiga, hujjatlarda ko’zda tutilganiga ko’ra xamda akkredetivni barcha shartlariga rioya etib to’lov o’tkazish yuzasidan pul majburiyatidir. Bu shakl importchiga kamroq foydali, chunki u akkreditiv ochish uchun xarajatlarini ko’taradi, bu ish uchun inkasso operatsiyasiga ko’ra ko’proq vositachilik summasi olinadi, bundan tashqari akkreditivga qo’yilgan mablag’ shu muddatda muomaladan chiqarib qo’yiladi.
   
3. 
   Bank cheki – bu bankning xorijiy bank vakolatxonasiga ma’lum miqdordagi pulni chek evaziga uning shu bankda mavjud bo’lgan bo’linmasidan to’lash to’g’risidagi yozma topshirig’i hisoblanadi.
   
4.