2 Ўзбекистон республикаси

Мустақил ишлаш учун топшириқлар
Глобусда жанубий Америка материги 700 меридиан ѐйи бўйлаб қанча масофага 
чўзилганлигини градус ва км. ларда ҳисобланг.
Глобусда Австралия материги 1400 меридиан ѐйи бўйлаб қанча масофага 
чўзилганлигини градус ва км ларда аниқланг.
Санкт-Петербург –Тошкент орасидаги 500 км масофа глобусда 8 см ни ташкил 
этади. Глобусни масштабини аниқланг.
Қуйидаги сонли масштабларни номли масштаблар билан ифодаланг.
1:10 000, 1:60 000 000, 1: 50 000 000
Горизонт томонларни аниқлашга доир масалалар.
Ер шарида иккита қутб (шимолий ва жанубий) 4 та томон (шимолий, жанубий, 
ғарбий, шарқий) мавжуд томонлар ораси тенг 900га бўлинган яъни шимол-00

---

264 
(360), шарқ- 900, жануб- 1800, ғарб- 2700 га тенг.
Ш-ғарб 360 Шимол
315
0
22,5Ш-шарқ
45
0
Ғарб 270
0
Шарқ 90
0
Ж-шарқ
Жануби-ғарб 225
0
180
0 
135
0
Жануб
45
0
, 135
0
, 225
0
, 315
0
горизонт томонларини аниқланг.
45
0
–шимолий шарқ
135
0
–жанубий шарқ
225
0
–жанубий ғарб
315
0
–шимолий ғарб
Агар мактабга 45
0
азумут билан борган бўлсангиз, уйга қайси йўналишда 
қайтасиз?
Ечими: 45
0
ш.ш.қ томонга тўғри келади. (бу қўшимча томон ҳисобланади). 
Шунга қарама-қарши қўшимча томон жанубий ғарб 225
0
азимут томонга қараб 
қайтасиз.
Жадвал маълумотлари асосида йиллик ўртача ҳарорат ва амплитудани 
ҳисобланг:
Пунктлар
I
I II V
V
I
II
III X
X I
II
Ўртача 
харорат
Прежевальск 
Урганч
Термиз
- 
7
- 
8
- 
1
-
6
-
5
+ 
7
-1
-2
+1 
0
5
+6
+14
+11
+10
+21
+16
+19
+32
+18
+26
+37
+13
+20
+33
+8
+13
+28
+3
+1 
0
+1 
6
+1
+2
+6
-4
-3
0
0

---

265 
Маълумот учун: Йиллик ўртача ҳароратни ҳисоблаш учун 12 ойлик ўртача 
ҳарорат қўшилиб, сўнг 12 га бўлинади.Йиллик амплитудани ҳисоблаш учун
бир йилдаги максимал ва минимал ҳароратлар айирилади.
Жадвал маълумотлари асосида Ўзбекистон Республикаси аҳолиси сони ва 
шаҳар аҳолисининг даврий ўзгариш динамикасини график чизмада ифодаланг 
ва таҳлил қилинг. Ўзбекистон Республикаси аҳолисининг урбанизация 
даражаси динамикасини аниқланг.
Давр, йил
Аҳоли сони, минг 
киши
Шаҳар 
аҳ 
салмоғи, 
киши
олиси 
минг
Урбанизация 
даражаси, %
1926
1629
1002
1939
6347
1470
1959
8119
2729
1970
11774
4327
1979
15389
6348
1989
19780
8059
2000
24500
9166
2010
27736
14625
2016
31807
16212
Маълумот учун: График чизма чизиш учун жадвал маълумотлари ўрганиб 
чиқилиб мос масштаб танланади. Урбанизация даражасини аниқлаш учун 
қуйидаги формуладан фойдаланилади.