2 Ўзбекистон республикаси



Download 1,83 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/29
Sana16.07.2022
Hajmi1,83 Mb.
#809910
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   29
Bog'liq
Tursunova.D.I (kursavoy)2

 
Тайёр махсулот тавсифи 
Карбамид 
(мочевина) 
лойиҳаланаётган 
цехнинг
асосий 
тайёр 
маҳсулоти ҳисобланади. 
Карбамиднинг хоссалари
Структура формуласи 
Кимёвий формуласи 
(NH2)2CO
Карбамид - карбонат кислотанинг диамид тузи бўлиб, мочевина деб ҳам аталади. 
У рангсиз, хидсиз кристалл модда бўлиб, 25°С даги зичлиги 1330 кг/м
3 га тенг,
132,7°С да суюқланади. Техник маҳсулот эса оқ ёки сарғиш рангли игнасимон ромбик 
призматик шаклдаги кристаллардан иборатдир. Суюқланиш хароратигача атмосфера 
босимида қиздирилганда аммиак гази ажралиб чиқиши билан парчаланади. Бу жараёнда 
даставвал аммоний цианат ҳосил бўлади, сўнгра цианат кислота ва аммиакгача 
парчаланади: 
(NН2)2СО NН4ОСN НОСN + NНз 
Оддий 
цианат кислотаси карбамид билан таъсирлашиб биурет ҳосил 
қилади: 


14 
НОСN + (NН2)2СО NН2СОNНСОNН2 
Аммиак иштирокида биурет ҳосил бўлиши секинлашади, лекин карбамиднинг 
ўзаро таъсиридан ҳам биуретланиш реакцияси содир бўлиши давом этаверади: 
2(NН2)2СО NН2СОNНСОNН2 + NН3 
Аммоний
нитрат
қўшилганда 
эса 
карбамид 
турғунланади 
(стабилланади). 4.1-расмда ((NН2)2СО-NНз-Н2О системасининг холат диаграммаси 
келтирилган. Карбамид сувда, спиртда ва суюқ аммиакда яхши эрийди. Унинг тўйинган
сувли эритмасида 20°С хароратда 51,8%, 600С; да 71,9% ва 120°С да 95,0% (NН2)2СО 
бўлади. 
4.1-расм. 
(NН2)2СО-НNО3-Н2О 
системасининг 
ҳолат диаграммаси.
Карбамид кучсиз асос хоссасига эга бўлганлиги
учун (25°С хароратдаги диссоциация константаси
1,5*10
-14
) кислоталар билан таъсирлашиб тузлар
ҳосил қилади. Масалан, карбамид нитрат (NН2)2СО*НNО3 сувда оз эрийди
қиздирилганда эса портлаш билан парчаланади, карбамид фосфат (NН2)2СО*Н3Р04 эса 
сувда яхши эрийди ва тўла диссоциланади. 
Карбамид аммиак билан таъсирлашиб аммиакат (NН2)2СО*NН3 ҳосил қилади. 
Унинг таркибида 77,9% гача карбамид бўлади ва 46°С да инконгурент суюқланади. 
Хароратнинг кўтарилиши билан суюқ, аммиакда карбамиднинг эрувчанлиги ортиб боради. 
Харорат 30°С бўлганда эрувчанлик сувдагига нисбатан ҳам кўпроқ бўлади. 
Карбамид тузлар билан ҳам комплекс бирикмалар ҳосил қилади. Масалан, 
Са(NОз)2*4(NН2)2СО ва Са(Н2Р04)2*4(NН2)2СО ларнинг хар бир комионента ҳам 
минерал ўғит хисобланади. 
Карбамид сувли эритмаларда 80°С хароратгача турғун, харорат кўтарилганда эса 
у аммоний изоцианат (цианат — N) га ва ундан аммоний карбонатга айланади. У эса 
аммоний гидрокарбонатга, сўнгра аммиак ва карбонат ангидридга парчаланади. 
NН4НСО3↔ С02 + NН3 + Н20 
 
Карбамид таркибида 46,6% N бўлиб, балластсиз азотли ўғит ҳисобланади. 
Карбамиднинг аммиакли селитрага нисбатан бир неча афзаллик томонлари: азот 
миқдорининг кўплигида, кам гигроскопиклигида (гигроскопиклик нуқтаси 20°С да 80% 
га тенг), портлаш хавфи йўқлигида ва кам ёпишкоқлигида намоён бўлади. Бундан ташқари 
унинг тупроқда ювилиши секин кечади. 


16 
Тупроқда карбамид намлик таъсирида аммоний карбонатга айланади ва нордон 
(кислотали) тупроқни нейтраллайди. Сўнгра микроорганизмлар таъсирида аммоний иони
нитратлашади ва тупроқни нордонлаштиради. 
Карбамид таркибидаги ўсимликка таксик таъсир этадиган модда биурет
хисобланади. Айниқса унинг сувли эритмасини ўсимликка сепилганда унинг таркибида 
0,25% дан ортиқ, миқдордаги биурет бўлса, ўсимлик барглари «куяди». Тупроққа
тўғридан —тўғри берилганда эса у зарарсиздир. 
Карбамид протеин қўшимчаси сифатида углеводлари кўп ва оқсил миқдори кам 
бўлган чорва емларига ҳам қўшилади. У озуқа емда 25-30% гача оқсил ўрнини боса олади. 
Саноатда сунъий смола, пластмассалар, клей, лак, фармацевтик препаратлар, гербицидлар 
тайёрлаш ва чорвачиликда озуқаларга қўшиш учун белгиланган стандарт бўйича А маркали 
юқори ва биринчи категорияли донадор ва кристалл шаклидаги карбамид ишлаб 
чиқарилади. Маҳсулот сифатидаги карбамид таркибида белгиланган категорияга мос ҳолда: 
46,3% ва 46,2% N. 0,6% ва 0,9% дан кам миқдорда биурет, 0,2% ва 0,3% сув бўлади. 
Чорвачилик озуқалари тайёрлашда ишлатиладиган карбамид таркибида эса 3% гача биурет 
бўлиши белгиланган талаб даражасига жавоб бера олади. 
Ўғит сифатида ишлатиладиган карбамид эса Б маркада ишлаб чиқарилади. Унинг 
таркибида 46,0% N 0,9% атрофида биурет ва 0,25% гача намлик бўлади. Ўғитнинг 
донадорлиги эса: 1-4 мм ли доначалар 94% дан кам эмас, 1 мм ли доначалар 5% дан ортиқ
эмас. Уни 6 ойгача қопсиз сақланганда ҳам ёпишиб қолмайди. 
Б маркали карбамид донадор ҳолда ишлаб чиқарилади, таркибида
46,0 % азот, 0,9 % гача биурет, 0,25% намлик бор. 
Доналарнинг ўлчами: 1-4 мм 94%, 1 мм гача бўлганлари 5% , 
сақланиш муддати 6 ой. 


17 
Карбамиднинг физик-кимёвий хоссалари 
жадвал 4.1 
Кўрсаткичлар 
Марка учун норма 
А 
Б 
олий 
сорт 
1-сорт 
олий 
сорт 
1- 
сорт 
II-сорт 
1. 
Азот масса миқдори (қуруқ 
моддага нисбатан) 
46,3 
46,2 
46,2 
46,2 
46,2 
2. 
Биурет масса миқдори % 
кўп эмас. 
0,6 
1,4 
1,4 
1,4 
1,4 
3. 
Азотли аммиак миқдори 
Карбамид учун кристал 
0,01 
0,02 
0,01 
0,03 



4. 
Доналар таркиби 
1 дан II гача 
II дан IV гача 
1 дан кам 






94 
70 

94 
50 

94 



Доналарнинг 
статик 
мустахкамлиги
кг
с

гранула 


0,7 
0,5 
0,3 


18 

Download 1,83 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   29




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish