2-variant 1– topshiriq. Gimnastikadaatamalarningzarurati. Reja

Kiyevjismoniytarbiyaakademiyalarigimnastikakafedralarining

o‘qituvchilarigimnastikaatamasitaraqqiyotigakattahissaqo‘shishdi.

Olibborilganizlanishvamuhokamalarnatijasida 1965-yilda sobiq

Ittifoqgimnastikafederatsiyasiamaldagiatamalargaso‘nggi o ‘zgartish

vaqo‘shimchalarnikiritdi. Ushbuo'quvqo‘llanmadakeltirilgan

atamalarbaynalmilaltillardauchraydiganvao'zbekadabiytiliga

kiribkelganatamalar, shusohaniyirikmutaxassis-olimlari, dotsent

A. Yefemenko, M.Umarovlartomonidanamaliymashg‘ulotlarda

qo‘llashuchuntavsiyaetiiganatamalarga, H. Rafiyevning ≪Jismoniy

tarbiyava sport lug‘ati≫ kitobihamda ≪O'zbektiliningizohlilug‘ati≫ga

tayanib, atamalartarkibigaayrimyangiliklarkiritishgaurinib

ko‘rildi.

2. Atamalargaqo‘yiladigantalablar

Atamalar o ‘z ma ’nosininganiqligivaixtisoslashganligibilan

odatdagileksikbirliklardanfarqqiladi. So‘zlaratamagaaylangach,

zarurbo‘lganbir ma ’noni anglatadi (kirish, engashish, tashlanish,

ko‘prik, pastgatashlanish, osilish, tayanish va h.k.). Bundaatamalar

birontushunchani, harakatnibildiribginaqolmay, balkiuniturdosh

tushuncha, harakatlardanajratibaniqlabberadi.

Atamalargaushbutalablarqo‘yiladi:

Tushunarlilik. Atamaonatililug‘attarkibivaboshqatillardan

olinganso‘zlar, shuningdek, baynalmilalatama-so‘zlarasosida

qurilganbo'lib, mazkurxalqtilidagiso‘zyasashvagrammatika

qoidalarigato‘lamosbo‘ladi. Shundaginaatamalartushunarli,

hayotiyvabarqarorbo'ladi. Ona tilimezonlariningbuzilishiatamalarning

tushunarlibo‘lmasligigaolibkeladi.

Aniqlik. Atama t a’riflanayotgan harakat (mashq) yokitushunchaning

mohiyatihaqidaochiq-oydintasawurberadiganbo'lishi

kerak. Atamaninganiqligimashqhaqidato‘g‘ritasawurhosilqilish

uchunkattaahamiyatgaegabo‘lib, u mashqnitezroq o ‘rganib

olishdayordamberadi.

Qisqalik. Atamalarqisqa, talaffuzetishgaqulaybo'lganima’qul.

Mashqlarga nom berishvaularniyozishniyengillashtiradiganqisqartiruv

qoidalari ham shunga xizmatqilishidarkor.

3. Gimnastikaatamalariningqoidalari

.1. Atamalarniyasashusullari

Atamalaryasashningengko‘ptarqalganusuli — mavjud

so‘zlargayangima’noberisli (ularniboshqachatushunishVMasalan,

ko'prik, kirish, o ‘tish, chiqishkabiso‘zlargimnastikada ana shunday

atamalardanhisoblanadi.

Ko'pinchaatamalarso'zlarning, masalan, past-baland (qo'shpoyaiar),

balandlab-uzoqqa (sakrash) singari o ‘zarobirikishidan

ham yasaladi.

Osilish, tayanish, tebranish, o'tirishvashukabiayrimso'ziar

atamasifatidaqo'llaniladi.

Statikholatlarnibildiradiganatamalar, masalan. tayanish,

biiaklargatayanish, tirsakkatayanish; kuraklardaturish, boshda

turish, qo'llardaturishkabilardatayanchnuqtasihisobgaolinadi,

osilish, burchakiiosilish. bukiliboiilish, egiiibosilishsingari

hoiatlardaesagavdahoiati (uningbo'g'inlarinibir-biriganisbatan

qandayturishini) hisobgaolibyasaladi.

Tebranishmashqlariningatamalarimuayyanharakatlantiruvchi

faoliyatxususiyatlarinihisobgaolibyasaladi.

Masalan, bilaklargatayanibturiboldingasiltanibko‘tarilish,

qaddinirostlabsiltanibko‘tarilish, oyoqnijuftlabyokibittaoyoqda