2 Тошкент давлат

 
 
 

---

113 
 
1-жадвал 
Трансферт баҳони шакллантиришга нисбатан ёндашувлар 
Т/р 
Харажатлар асосидаги ёндашув 
Қиймат ёндашуви 
1. 
Маҳсулот 
Харидорлар 
2. 
Технология 
Қийматликлар 
3. 
Харажатлар 
Баҳо 
4. 
Баҳо 
Харажатлар 
5. 
Қийматликлар 
Технология 
6. 
Харидорлар 
Маҳсулот 
Манба: 
[3.б.236]
 
Энг оқилона ёндашув трансферт баҳони шакллантиришга нисбатан фаол ёндашув 
усули бўлиб, бунда трансферт баҳони бошқариш орқали сотишларнинг зарур ҳажмига 
мос келувчи ўртача харажатлар ҳажмига эришилади, бу эса корхонани фойдалиликнинг 
кутилаётган даражасига олиб чиқади.
Айнан мана шундай ёндашув “заиф” бозорларда (яъни, талаб пасайиб борувчи 
бозорларда) ёки “кучли” бозорларда (яъни, талаб ортиб борувчи бозорларда жуда юқори 
баҳолар харажат ёндашувини жиддий камчилигини четлаб ўтиш имконини беради).
Шуни таъкидлаш жоизки, трансферт баҳони шакллантиришга харажатли 
ёндашувдан воз кечиш корхона менежерларига осон бўлмайди, чунки улар ишлаб 
чиқаришга янги маҳсулот учун инвестиция қилиш ва баҳони шакллантириш бўйича 
қарорлар қабул қилингунча, кутилаётган фойдани аниқлашлари лозим.
Лойиҳалаштирилаётган янги маҳсулот замонавий техник даражага мос келувчи 
ўлчамлар ва хусусиятларга эга бўлиши, конструкторлик хизматлари, технологлар, молия-
иқтисодий бўлим ва бухгалтерияда техник-иқтисодий асоснома (ТИА) билан 
тасдиқланган бўлиши лозим. Шу босқичнинг ўзида баҳо аниқланади, у харажатларнинг 
ўрнини тўлдириши ва инвестицияларни зарурий даражада қоплаши керак. Шундан сўнг 
маркетологлар (агар шундай мутахассислар бор бўлса) маҳсулот сотиш ҳажмини 
аниқлайдилар. Улар маҳсулот сотишни ташкил этиш, маҳсулот хоссаси ва сифатига 
харидорларни ишонтиришга интиладилар.
Агар бундай “тарғибот” натижалари ижобий натижа бермаса, корхона раҳбарияти одатда 
баҳони пасайтириш таклифи ҳисобига вазиятни сақлаб қолишга ҳаракат қилади. Бундай 
шароитда, одатда, харидорлар бозорда устунлик қиладиган вазият юзага келади. Бунда 
айнан улар ўз шартларини қўядилар ва баҳони янада пасайтиришга эришадилар. 
Трансферт баҳони шакллантиришга харажатли ёндашувни мўлжал қилиб 
муваффақиятга эришиш ғоят мушкул. Бундай шароитда трансферт баҳони 
шакллантиришга нисбатан қийматли ёндашувга кўпроқ эътибор бериш лозим.