2-topshiriq. Mustaqil taʼlim



Download 1,71 Mb.
Sana26.05.2022
Hajmi1,71 Mb.
#610418
Bog'liq
2-topshiriq(Zuhra Xolmurodova


2-topshiriq. Mustaqil taʼlim
1.Oʻnli kasr va ular ustida arifmetik amallarni bajarish algoritmi
2. Taqribiy hisob, absolyut nisbiy xato, sonlarni yaxlitlash usullari
Javoblar.1
1.






Javoblar.2
Faraz kilaylik A aniq son, a - uning taqribiy qiymati bo'lsin. Agar a bo'lsa, a kami bilan olingan taqribiy son deyiladi. Agar a>A bo'lsa, a ortigi bilan olingan taqribiy son deyiladi.

- ta'rif. Taqribiy sonning xatoligi deb A va a orasidagi ayirmaga aytiladi.

Xatolikni Дa deb belgilasak, u holda quyidagicha bo'ladi:

(2.2)


- ta'rif. Taqribiy sonning absolyutxatoligi deb A va a orasidagi ayirmaning moduliga aytiladi.

Absalyut xatolikni Д deb belgilasak, u holda quyidagicha bo'ladi:

Д= | A — a| (2.3)

Amaliyotda ko'p xollarda 0,01 gacha aniqlik bilan, 1 sm gacha aniqlik bilan va x.k. lar uchraydi. Bu esa absolyut xatolikning 0,01; 1 sm va x.k. ga teng ekanligini bildiradi.

- ta'rif. Taqribiy son a ning nisbiy xatoligi Д(a) deb absolyut xatolik Дa ning A ning moduliga nisbatiga aytiladi:

д д Д a


* a) = LAi (2-4)

yoki


д д Д a

S( a)=Й (2-5)

va (2.5) formulalarni 100 ga ko'paytirsak, nisbiy xatolik foiz (%) hisobida chikadi.
- misol. L uzunlikdagi kesmani 0,01 sm aniqlikda ulchadilar va l = 21,4 sm natijani oldilar.

Bu erda absolyut xatolik Дl = 0,01 sm. (2.2) formulaga asosan L = 21,4 ± 0,01 ya'ni 21,39 < L < 21,41.

Absolyut xatolik o'lchash yoki hisoblashni faqat miqdoriy tomondan ifodalaydi va sifat tomonlarini tavsiflamaydi. Shu munosabat bilan nisbiy xatolik tushunchasi kiritiladi.

- misol. a = 35,148 ± 0,00074 taqribiy sonning nisbiy xatosi (foizlarda) topilsin.

Bu erda A a = 0,00074; A=35,148 (2.4) ga asosan

£( a) =


0,00074

35,148


= 0,000022 « 0,003 %
- misol. Nisbiy xatoligi A(a) =0,01 % bo'lgan a=4,123 taqribiy sonning absolyut xatoligi Aa topilsin.

Foizni unli kasr orqali ifodalab va (2.5) formulaga asosan:

A a =| a | • A(a) = 4,123 • 0,0001 = 0,0005

A =4,123 ± 0,0005

4-misol. Jismning og’irligini o'lchashda R = 23,4 ± 0,2 g natija olingan. Nisbiy xatolik topilsin.

Bu erda AP = 0,2 u xolda

A(p) = -0,2 • 100% = 0,9 %

23,4


Taqribiy sonlar ustida amallar

Taqribiy sonlarni kushganda yoki ayirganda ularning

absolyut xatoliklari kushiladi:

A( a ± b) = A a + A b (2.6)

bu erda a va b - taqribiy sonlar.

Taqribiy sonni taqribiy songa bo'lganda yoki ko'paytirganda ularning nisbiy xatoliklari kushiladi:

d(a • b) = d(a) + d(b);

Я a) = J( a) + £( b) (2.7)

b

Taqribiy son darajaga oshirilganda, uning nisbiy xatoligi shu daraja ko'rsatkichiga ko'paytiriladi:



3( an) = n • 3( a) (2.8)

Misol. Quyidagi funktsiyaning nisbiy xatoligi topilsin:

a + b. 1

У =(—)2 x

(2.6), (2.7) va (2.8) formulalardan foydalansak,

1 i 1 J4 i 1 1 1.Aa + Дb _ Ax.

#(У) = - $(a + b)+ 3 #(x) = -(- — + 3 • —)

2 2 | a + b | | x |

Faraz kilaylik, a bir o'zgaruvchili funktsiya y =f(x) ning argumenti x ning taqribiy qiymati, A a esa uning absolyut xatoligi bo'lsin. Bu funktsiyaning absolyut xatoligi sifatida uning orttirmasi Ay ni olish mumkin. Orttirmani esa differentsial bilan almashtirsak:

Ay « dy


U xolda

Ду =|f(a) | •Aa

Ushbu muloxazani ko'p o'zgaruvchili funktsiyaga ham qo'llash mumkin.

U = f(x, u, z) funktsiyaning argumentlari x, u, z lar uchun taqribiy qiymatlar a, b, s lar bo'lsin. U xolda

Au =| fx (a, b, c) | •Aa + | fy (a, b, c) | •Ab + | f z (a, b, c) | •Ac

bu erda A a, A b, A c - argumentlar absolyut xatoligi; f x, f y, f z, - moc ravishda x, u, z buyicha olingan xususiy hosilalar.

Nisbiy xatolik esa quyidagi formuladan aniqlanadi:

* u) = Lf^ (2.9)



Download 1,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish