2-топшириқ. Потенциометр юритгичини умумий холатлари учун алмаштириш схемасининг чиқишдаги қуввати, датчик секторидаги исроф бўлган қувват қийматларини аниқлаш (услубий қўлланманинг 1-масала, “е” ва “ж” бандларига қаранг).
1 – масала
Юклама қаршилиги потенциометрнинг ўрта нуқтаси ва унинг юритгичи ўртасида (орқали) уланган реостатли датчикнинг потенциометрик схемаси берилган (1.1-расм). Потенциометрнинг берилган қийматлари 1.1-жадвалда келтирилган.
Хисоблаш учун вазифа:
1. Потенциометр юритгичини – 0,5 дан + 0,5 гача бўлган оралиқда хар бир 0,1 бўлакка нисбий силжиши холатлари учун қуйидагиларни аниқланг:
- юклама токи Iн
- потенциометрнинг Rн= даги чиқишидаги кучланиши Uчиқ о
- юкламадаги чиқиш кучланиши Uчиқ
- чиқишдаги сигналнинг қуввати Р
-ташқи потенциометрнинг абсолют U ва нисбий хатоликлари қийматларини.
2. Потенциометр юритгичнинг 0,5 қийматга силжиши ва юклама қаршилиги Rю нинг 10 марта катталашган (10Rю) қиймати учун унинг абсолют ва нисбий хатоликларини аниқланг. Олинган қийматларини потенциометрнинг айнан шу нуқтаси ва юклама қаршилигининг берилган қийматларидаги натижа билан солиштиринг ва тегишли хулоса чиқаринг
1.1-расм.Реостатли датчикнинг потенциометрик схемаси
1.1-жадвал
Кўрсаткичлар
|
Вариант номерлари
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
Манба кучланиши Uм, В
|
110
|
110
|
110
|
100
|
100
|
220
|
220
|
220
|
220
|
220
|
Потенциометр қар-шилиги R, Ом
|
300
|
100
|
200
|
250
|
400
|
200
|
200
|
150
|
400
|
600
|
Юклама қаршилиги Rю, Ом
|
400
|
200
|
400
|
300
|
600
|
300
|
450
|
200
|
600
|
800
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
17
|
18
|
19
|
20
|
21
|
22
|
23
|
24
|
110
|
220
|
110
|
220
|
110
|
110
|
220
|
220
|
110
|
110
|
220
|
110
|
220
|
110
|
100
|
150
|
200
|
250
|
300
|
350
|
400
|
450
|
600
|
400
|
300
|
250
|
150
|
100
|
400
|
300
|
600
|
300
|
800
|
400
|
450
|
600
|
800
|
800
|
400
|
400
|
450
|
300
|
3. Потенциометр юритгичининг -0,5 дан +0,5 гача бўлган холатлари учун тўғри бурчакли координата тизимида унинг қуйидаги характеристикаларини қуринг:
- салт юриш режими (Rю=) учун потенциометрнинг статик характеристикасини (Uчиқ0=f (х));
- юклама берилган холат учун потенциометрнинг статик характеристикасини (Uчиқ=f (x));
- қиялик характеристикасини (К=f (x));
- абсолют хатолик U=f (x) характеристикасини.
Олинган қийматларни 1.2-жадвалга киритинг.
Изох: Масалани муваффақиятли ечиш учун реостатли ва потенциометрик датчиклар тўғрисида етарли маълумотга, эга бўлиш талаб қилинди.
Кўрсаткичлар
|
Юритгичнинг нисбий силжиши х
|
-0,1
|
-0,2
|
-0,3
|
-0,4
|
-0,5
|
0
|
0,1
|
0,2
|
0,3
|
0,4
|
0,5
|
Юклама токи Iн
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Rю= бўлгандаги чиқиш кучланиш Uчиқо (Uвых)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Юкламадаги куч-ланиш, Uчиқ
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Чиқишдаги қувват, Р
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Қиялик характе-ристикаси, К
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Абсолют хатолик, U
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Нисбий хатолик, U
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Потенциометр характеристикаларини хисоблашда шунга эътибор бериш керакки, потенциометр юритгичи унинг ўрта (нол) холатидан ўтганда фақатгина чиқишдаги кучланишниннг қутби ўзгаради, чунки потенциометрнинг ўрта коэффициенти учун Кирхгоф тенгламаси симметрикдир. Кучланишнинг қутби (ишорали) ўзгарганда токнинг йўналиши ўзгаради. Қаршилик, қувват ва сезгирлик қийматларининг ишораси доимо мусбатлигича қолади.
Вазифани бажариш учун услубий кўрсатмалар:
1. Потенциометр юритгичини х=( – 0,5 дан + 0,5 )гача бўлган оралиқ учун хисоблаш формулалари:
а) Умумий холат учун алмаштириш схемаси қаршилигини қуйидаги формула орқали аниқланади:
б) Ом қонунига асосан схемадаги ток:
в) Схеманинг чиқишдаги кучланиши:
г) Юклама орқали ўтувчи ток:
д) Юклама бўлмаган холатдаги чиқиш кучланиши:
е). Схеманинг чиқишдаги қуввати:
ж). Датчик секторидаги исроф бўлган қувват:
з) Юклама бўлган холатдаги сарф бўлган қувват:
и) Схеманинг чиқиш қисмидаги қувват сигнали:
к) Юклама бўлгандаги абсолют хатолик:
л) Нисбий хатоликни аниқлаймиз:
м) Берилган юкламалар асосан қиялик характеристикасини аниқлаймиз:
2. 1- бўлимнинг а), б), в), г), д), к), л), ва м) бандларидаги тенгламалар ёрдамида 2- топшириққа кўра вазифани бажаринг ва тегишли хулоса чиқаринг.
3. 3-топшириққа кўра вазифани бажаринг.
Do'stlaringiz bilan baham: |