2. Togʻ bosimi

Navoiy konchilik instituti — kon-metallurgiya sohalari boʻyicha mutaxassislar tayyorlaydigan davlat oliy oʻquv yurti. Navoiy shahrida joylashgan. Institut 1995 yilda "Qizilqumnodirmetalloltin" davlat konserni koshida tashkil etilgan. Institut tarkibida konchilik, kimyo-metallurgiya, energomexanika, Zarafshon umumtexnika (Zarafshon shahrida) va Olmalik, konmetallurgiya (Olmaliq shahrida) fakultetlari va 21 kafedra mavjud boʻlib, 10 taʼlim yoʻnalishi boʻyicha bakalavrlar (2 kasbiy taʼlim; menejment; elektroenergetika; metallurgiya; mashinasozlik texnologiyasi, mashinasozlik ishlab chiqarish jihozlari va ularni avtomatlashtirish; kimyoviy texnologiya; konchilik ishi; avtomatlashtirish va boshqaruv; kon elektromexanikasi) va 5 mutaxassislik boʻyicha magistrlar (rangli va nodir metallar metallurgiyasi; foydali qazilmalarni yer osti usulida qazib olish; foydali qazilma konlarini ochiq usulda qazib olish; foydali kazilmalarni boyitish; kasb-hunar fanlarini oʻqitish metodikasi) tayyorlanadi. Institut qoshida instituternat litseyi faoliyat koʻrsatadi. 2002/2003 oʻquv yili institutda 2,5 mingga yaqin talaba oʻqidi; 7 fan doktori va professor, 44 fan nomzodi va dotsent ishladi. Institut olimlari xorijiy mamlakatlarning nufuzli oliy oʻquv yurtlari bilan oʻquv jarayonini takomillashtirish va ilmiy tadqiqotlar ishlarini hamkorlikda olib borish boʻyicha aloqalar oʻrnatgan.Togʻ bosimi — togʻ geomexanikasi fanida umumlashma tushuncha boʻlib, Yer qaʼrida tabiiy hamda sunʼiy (ishlab chiqarish. zaruriyati natijasida) holda namoyon boʻladigan turli kuchlanishlar majmuasi. Togʻ bosimini vujudga keltiruvchi asosiy sabablardan biri gravitatsiyadir; tarqalish maydoni, taʼsir kuchi va vaqti turlicha boʻlgan qoʻshimcha sabablar geotektonik jarayonlar, yer osti hamda yer usti inshootlarini qurilishi, foydali qazilmalarni qazib olish jarayonlaridir. Togʻjinslari massivida turli kuchlanishda va tezlikda namoyon boʻluvchi Togʻ bosimi turli ijobiy (foydali qazilmalarni qazib olishni osonlashtiradi) yoki salbiy ok,ibatlarga olib keladi. Togʻ bosimi namoyon boʻlishini bashoratlash, oʻrganish, uning oqibatlari oldini olish — konchilik amaliyoti va fanining asosiy vazifasi. Kon inshootlarini toʻgʻri joylashtirish, oʻtkazish va ularni taʼminlash Togʻ bosimini tartibga solishning shaxtalarda keng qoʻllaniladigan mahalliy samarali vositasidir. Togʻ bosimi tushunchasi 19-asrda paydo boʻlgan. Oʻzbekistonda Togʻ bosimi ni boshqarish fani M. M. Protodyakonov asarlarida oʻz aksini topgan.