3. Sabzavot va meva konservalarini joylashtirish, tamg‘alash va saqlash Konservalar sig‘imi har xil shisha yoki tunuka bankalarga solib saqlanadi. Bankaning korpusiga konserva mahsulotini tavsiflaydigan ma’lumotlar yozilgan yorliq yelimlanadi. Temir bankalarning tubi va qopqog‘iga shartli belgilar (litografik shifr) shtampovka qilinadi. Bu belgilar orqali konserva mahsulotlari qaysi davlatda, qaysi korxona tomonidan, qaysi yilda va oylarda ishlab chiqarilganligi haqidagi ma’lumotlarni olish mumkin. Keyinga yillarda xalq iste’mol tovarlarini tamg‘alashda shtrixli kodlashga katta e’tibor berilmoqda. Ana shu kodlar orqali ham mahsulot haqida atroflicha ma’lumotlar olish mumkin bo‘ladi. Meva va sabzavotlar konservalarini 25 kg og‘irlikda yog‘och va kartondan yasalgan yashiklarga joylanadi. Meva-sabzavot konservalarini 00C dan 200C gacha bo‘lgan haroratlarda saqlash mumkin. Lekin, 00C dan past haroratda saqlaganda konserva bankasi ichidagi mahsulot muzlaydi, natijada mahsulotning ta’m ko‘rsatkichlari, hidi va konsistensiyasi yomonlashadi. 200C dan baland haroratda saqlanganda ham konservaning hidi va ta’mi yomonlashadi. Sabzavot konservalarini saqlash uchun eng qulay harorat 00C dan 150C gacha, meva konservalari uchun esa 00C dan 100C gacha bo‘lgan harorat hisoblanadi. Bu yerda havoning nisbiy namligi 75 % dan ortiq bo‘lmasligi kerak. Ba’zi bir etli sharbatlar 00C dan 20C gacha bo‘lgan haroratda saqlanadi, chunki bundan boshqa haroratda ular rangini yo‘qotadi. Saqlaganda haroratning keskin o‘zgarishi maqsadga muvofiq emas. Meva-sabzavot konservalarini saqlaganda har xil omillar ta’sirida ularda quyidagi nuqsonlar vujudga keladi: bombaj, bankaning ezilishi, bankadan mahsulotning sizib chiqishi, bankaning zanglashi va boshqalar. 67 Bombaj – bu bankalar qopqog‘ining bo‘rtib chiqishidir. Bombajlar mikrobiologik, kimyoviy va fizikoviy bombajlarga bo‘linadi. Mikrobiologik bombaj yaxshi sterilizatsiya qilinmagan konservalarda tirik qolgan mikroorganizmlarning rivojlanishi sababli vujudga keladi. Bunda banka ichida CO2, H2, NH3 va boshqa gazlar to‘planishi hisobiga banka bo‘rtib chiqadi. Issiqlikka bardoshligi anaerob bakteriyalar ta’sirida tarkibida oltingugurt bo‘lgan oqsillar parchalanib H2S (vodorod sulfid) gazini hosil qiladi. Buning natijasida mahsulotda chirigan narsaga xos hid paydo bo‘ladi. Mikrobiologik bombaj ro‘y bergan konserva bankalarining ichki yuzasi qorayib qoladi. Kimyoviy bombaj esa banka devorlari metali bilan mahsulotning tarkibidagi kislotalarning reaksiyasi natijasida vodorod gazi ajralishi natijasida vujudga keladi. Ana shu vodorod gazi bankaning bo‘rtib chiqishiga sabab bo‘ladi. Kimyoviy bombaj asosan kislotaliligi yuqori bo‘lgan kompotlar va sharbatlarda tez-tez uchrab turadi. Fizikoviy bombaj konserva bankalariga keragidan ko‘proq miqdorda mahsulot joylanganda yoki banka ichidagi mahsulot muzlab hajmi kengayishi hisobiga yuz beradi. Fizikaviy bombajga uchragan konserva mahsulotlarini iste’mol qilish mumkin. Bombaj belgilari bor konservalar iste’molga yaroqsiz hisoblanadi, bunday konservalar yo‘q qilib tashlanishi kerak. Konservalarning nordonlashib qolishi (skisaniye) termofil bakteriyalarining rivojlanishi sababli vujudga keladi. Ko‘pincha sharbatlarda shunday o‘zgarishlar ro‘y beradi. Bunday konservalarni sotishga ruxsat etilmaydi. Mahsulotning bankadan sizib chiqishi ham ko‘p uchraydigan nuqsonlardan hisoblanadi. Bunday nuqson meva-sabzavot konservalarida saqlaganda ular germetikligini yo‘qotsa yoki sterilizatsiya qilishgacha yaxshi bekitilmagan holatlarda vujudga keladi. Metal bankalari va qopqoqlarining zanglashi. Bu nuqson bankalar omborxonalarda havoning nisbiy namligi juda yuqori bo‘lgan sharoitda saqlaganda ro‘y beradi. Shu sababli konserva bankalarini zanglashdan saqlash uchun ularning ichki yuzasiga maxsus laklar bilan ishlov beriladi. Bunday ishlov berish konserva bankalarini zanglashdan saqlaydi.
