|
7-seminar. Nazorat savollari
1. Soliq solish obyekti va bazasi nima?
2. Soliq stavkalarining tarkibi qanday tuzilgan?
3. Aksiz solig'i nima? Uning amal qilish tartibi qanday?
4. Auditning asosiy maqsadi nimalardan iborat?
5. Auditorlarning huquq va burchlari nimalardan iborat?
Javoblar
Soliq solish obyekti
-jismoniy shaxslarning daromadlari, mol-mulklari,va ularning yer obektlari hisoblanadi
-yuridik shaxslarning foydasi va uning faoliyatidan kelib chiqib tortiladigan mol-mulklari soliq obyekti hisoblanadi
-tadbirkorlarni esa soliq tortiladigan faoliyat turi hisoblanadi.
Soliq solish bazasi esa bu obyektga nisbatan qullaniladigan stavka va birlik yoki foizda ushlanadigan soliq qiymati hisoblanadi.
Soliq stavkasini belgilash bir qator tamoyillarga asoslanadi.
Naflilik tamoyili — turli shaxslardan, ularning soliqlar hisobiga moliyalashtiriladigan dasturlardan foydalanishi darajasiga qarab turlicha soliq undirilishi kerakligini bildiradi.
Toʻlovga layoqatlilik tamoyili — soliq miqdori soliq toʻlovchining boyligi va daromadlari darajasiga mos kelishi zarur. Boshqacha aytganda, soliq solish daromadlarning adolatli taqsimlanishini taqozo qilishi zarur.
Adolatlilik tamoyili — daromadlari va hukumat dasturlaridan foydalanish darajasi boʻyicha teng boʻlgan kishilar teng miqdorda soliq toʻlashi zarur
Aksiz (frans. accise – qirqib olmoq) – keng iste’mol tovarlari, eng muhim xom ashyolarga, shuningdek xizmatlar uchun davlat tomonidan solinadigan qo‘shimcha soliq turi. Muayyan tovar (muhim iste’mol tovarlari: qand, gu-gurt, tuz, tamaki, spirtli ichimliklar, shuningdek avtomobillar, muzlatkichlar, mo‘yna mahsulotlari billur va hokazo)lar narxiga, ko‘rsatilgan xizmat (kommu-nal, transport va boshqalar) haqiga qo‘shimcha ustama soliq sifatida qo‘shiladi va 286uni to‘lovchilar bevosita haridorlar hisoblanadi. A. narx tarkibida muayyan qiymatda yoki narx miqdoridan ma’lum foiz hisobida ko‘rinishlarida bo‘ladi. A. davlat byudjetida daromadlarning muhim qismini tashkil etadi. A. qad. Rimda kelib chiqkan. Hozirgi dunyo mamlakatlarida keng rivojlangan. O‘zbekistonda 1996 yil 1 oktabrdan respublikaning o‘zida ishlab chikarilgan va uning hududiga chetdan keltirilgan tamaki mahsulotlari hamda spirtli ichimliklarni sotishda maxsus A. markalari joriy etilgan.
Audit – korxona, firma, kompaniyalar moliyaviy xoʻjalik faoliyatini tekshirib borish, ular hisobotini ekspertizadan oʻtkazishdir.
Audit (ing. audit – u eshitadi) – mu-ayyan vakolatlar berilgan shax-slar – auditorlar (auditorlar firmalari) tomonidan xo‘jalik yuritayotgan sub’ektlarning moliyaviy hisobotlari to‘g‘riligini, ular amalga oshirgan mo-liyaviy va xo‘jalik operatsiyalarining mamlakat qonunlariga muvofiqligini tekshirish maqsadlarida o‘tkaziladigan moliya hujjatlari ekspertizasi va tahlili; taftish. Uning ichki A. va tashqi A. turlari bor. Ichki A. boshqaruvning korxona xo‘jalik fao-liyati to‘g‘risida axborot olish, mene-jerlar hisobotining haqqoniyligini tasdiqlash maqsadlarini ko‘zlaydi. Tashqi A. o‘zaro mustaqil tomonlar (kor-xona va auditorlik firmasi) o‘rtasida shartnoma asosida amalga oshiriladi. A.da korxona moliyaviy hisobotining to‘g‘riligiga baho beriladi, uning amaldagi qonunchilikka mos kelishi tasdiqlanadi. A. yo‘nalishiga ko‘ra umu-miy A. (korxonalar, birlashmalarning tashkiliy-huquqiy shakli hamda mulkchilik turlaridan qat’i nazar), bank A., sug‘urta tashkilotlari A., investitsiya institutlari A. va boshqalarga bo‘linadi (qarang Au-ditorlik xizmati).[1] IIIIIIII
Auditor firmalar odatda aksioner jamiyat yoki kooperativ shaklda faoliyat koʻrsatadi vatoʻliq mustaqillikga ega boʻladi. Ular, oʻz ishini har bir mamlakatda yoki xalqaro miqyosda qabul qilingan hisob-kitob va taftish qoidalariga binoan olib boradi. Auditor firma ishida qatnashuvchi taftishchilar auditorlar deb ataladi. Bozor infratuzilmasi va uning qarab chiqilgan unsurlari barcha bozor turlarining faoliyat koʻrsatishi, hamda davlatlararo iqtisodiy munosabatlarni tartibga solishni taʼminlaydi.
Auditorlik tekshiruvi o’tkazilayotgan xo’jalik yurituvchi sub’ekt amalga oshirayotgan moliya-
xo’jalik faoliyati bilan bog’liq hujjatlarni to’liq hajmda olish, shuningdek ushbu hujjatlarda hisobga
olingan har qanday mol-mulkning amalda mavjudligini hamda har qanday majburiyatlarning
amaldagi holatini tekshirish.
Qonunda belgilangan ushbu huquqlar tekshiruv jarayonida zarur bo’lgan, mijoz-korxonaning
moliya-xo’jalik faoliyati bilan bog’liq hujjatlarni hech qanday to’sqinliksiz to’liq hajmda olish
imkonini beradi. Shuningdek, auditor ushbu hujjatlarda aks ettirilgan mol-mulklarning haqiqatda
mav-judligini va majburiyatlar holatini tegishli usullar (inventarizatsiya qilish, qarama-qarshi
tekshiruv va h. k.) bilan tekshirish huquqiga ega. Mijoz-korxona esa auditor talab qilgan barcha
hujjatlarni to’liq hajmda taqdim etishi, mol-mulklar mavjudligi va majburiyatlar holatini
tekshirishga zarur shart-sharoitlarni yaratib berishi lozim.
Do'stlaringiz bilan baham: |
